
NU L EH FANU PHIARRUKNA
Marka 6:17-29
THAWNTHU..........

Lal Heroda nupui, Herodi chuan Baptistu Johana chu a haw em em a. Thlalera cheng ṭhin zawlnei hian Herodi chu a pasal Philipa kalsana a aia hausa leh sual zawk a pawm vangin uire nu tiin a ko ṭhin a. Lalnu sual tak hian Baptisttu Johana lakah phuba lak a tum hle mai a. A hmasa berah chuan taninah a khung phawt a, Johana chu tih hlum tir atum a, mahse, Heroda chuan a remti lova. Johana hi zawlnei dik tak a ni tih a hria a, mipuite an thinur anga buaina lian zawk a chhuak ang tih a hlauva.
A tawpah Herodi chuan inbumna tur thil a duang chhuak ta a ni. Heroda pianchampha phak lawmna a buatsaihah an bial chhunga mi hausa leh pawimawh tam tak an sawm a, a fanu Salomi chu mawi leh zei tak, mit la takin a lam tîr a. Chu chuan Heroda chu a ti lawm em em a. Herodi chuan a pasal Heroda chu zu tlem a in hnuin a fanu Salomi lam thiam tak tan lawmman ṭha tak pek a tiam ang tih a beisei tlat a.
A lo ruahman chu a thleng dik ta. Salomi lam zawh chuan, Heroda chuan chhechham hialin thilpek a intiam a ni. “Engpawh mi dil apiang chu, ka ram chanve hial pawh ka pe ang che,” tiin (Marka 6:23). Lal thilphalna chu mipuite chuan an lawm a, hmeichhe nupang pawh chuan chhang
turin a inpeih a; tichuan, Baptistu Johana lu, thlengah rawn la turin a ngiat tlat chuan a barakhaih hlawm hle mai. Heroda chu a ngaihna hre lo in a hawi vel ruai a, midangte chuan a thu thlûkna chu an ngaichang ṭhup a. A thutiam ang ngei chuan hlen chhuah a nih theih nan Baptisttu Johana lu chu thlengah rawn lak tir turin thupek a chhuah ta a. Khami ni khan zawlnei ropui Baptistu Johana chu a taninah a lu an tan sak a ni. Hei hi nu
leh a fanu te’n ṭangruala sawrkar chakna hmanga Pathian fate an nghaisâkna awm chhun a ni lo.
ZIRLAI
Bible thu i chhiar zawh hnuah a kar awlte hi dah khat rawh.
1. Thuthlunghluiah A nu leh fanu ṭang dunin Pathian mite an nghaisakna dang eng nge awm?
1 Lalte 18:13 __________ Lalpa zâwlneite a râwt chiam laia ka thiltih, Lalpa zâwlneite zînga mi za, sawmnga têla pûka ka thuhrûka, chhang leh tuia ka châwm zia te kha ka pu hi an hrilh lo che em ni?
2 Lalte 11:1 Ahazia nu __________ a fapa a thi tih a lo hriat chuan, a tho va, lal fate zawng zawng chu a that vek a.
Note: Thuthlunghluiah khan, Jezebeli leh a fanu Athali te khan Pathian mite Israel ram chhimlam, hmar lam leh Juda Lalram awm te kha milem be turin an nawrlui ṭhin.
2. Thupuan bung 14-a Vantirkoh Pahnihna thuchah hi engnge ni?
Thupuan 14:8 Tin, vântirhkoh dang, a pahnihna chuan, “__________ khaw ropui, a mi ngaih chîn vânga thinurna uain hnam zawng zawng intîrtu chu a __________ ta, a tlâwm ta,” tiin a rawn zui a.
Note: Thupuan 14 hian Isua lokal hma in khawvel pumpui hnena puan chhuah tur thuchah pawimawh tak pathum a keng tel a. Tuna kan zirtur tur chu thuchah zinga a pa hnihna kha a ni dawn ni. Pathianin Babulon thiamloh a chantir nachhan chu a mi ngaih chinna uaiin a, hnam zawng zawng a bual ât vang a ni. He Zirlai hian Catholic leh Protestan ringtute chungchang chiang tak leh zep nei hauhlovin a tarlanga. Vantirkoh Pahnihna thuchah hi Isuan a pek a ni, ani chu kan hmangaih em em kha ani. A thudikah chuan i thinlung i hawng la, ani chuan nangmah chhandam che a, malsawm che a tum reng a ni.
3. Engtin nge Pathianin Thupuan 17 ah Babulon chungchang a tarlan?
Thupuan 17:18 Tin, i __________ hmuh kha khaw ropui, leia lalte chunga rorêltu chu a ni,” a ti a.
Note: Bible hrilhlawkna ah chuan, hmeichhia hian kohhran a entir a. Thupuan bung 12 ah hmeichhe thianghlim chuan Pathian kohhran dik a entir tih kan hmu a. Hmeichhe rinawmloh chuan Pathian thu aṭanga kal hrang ta kohhran a entir ve bawk. Tunge hmeichhe tlu chhe zawk chu a chiang ta hle mai, Thupuan 17:18 kan chhiar chuan Thupuan ziah a nih laiin tunge thuneitu zawk kan hre thei a. History chuan Rom kohhran (pagan Rome) (Luka 2:1) a ni tih min hrilh a, chu chuan a thuneihna hmangin kohhran chuan sawkara a chelh tel ta, a din chhuak ta, Papal Rome tih chu alo chhuak ta. (Rome sawrkar).
4. Thupuan 17-a Babulon hian Rome sawrkar (Papal Rome) a entir ngei tih engtin nge kan hriat theih ang?
A. Pathian sawi chhe tu a ni (chang 3).
B. Puan senduk leh sen lar hmangin a inchei (chang4).
C. Nu tihin an ko (chang5).
D. Nawhchizuar fanu a nie (chang 5).
E. Mithianghlimte a sawisa a, martarah a siam (chang 6).
F. Tlang pasarih chungah a ṭhu” (chang 9).
G. Leia lalte chunga roreltu chu a ni (chang 18).
Note: Rome sawrkar (Papal Rome) hi sakawlh nihna a sawi zawng zawng nen khian a inmil thlap a ni. An headquarter chu Rome ah – “Tlang pasarih a khaw awm” a ni bawk. An puithiam te inthuam nan puan senlar an hmang ṭhin a, hun pawimawh bik ah puan senduk an hmang ṭhin
bawk. Roman Catholic hian Middle Age hun lai khan mithianghlim a ti hlum a, khawvel lalte a thu hnuaiah a dah bawk. (Rome sawrkar hian pathian a sawichhia tih chungchang chu zirlai 13 na ah chhiar tur a awm bawk). Pathian tehkhin thu hi a inmil thlap a ni. Kohhran nu ber chu a keh
chhia a, a fa te, dodal tu, Protestant te an piang chhuak ta. Father James A. O’Brien a sawi danin:
“Sabbath aiah Sunday serhna hian Roman Catholic aṭanga peng tate khan an la zawm reng a ni ti fiahtu a ni.
5. Thupuan 13 leh 17 a sakawlh a sawite hi ennge a inlaichhinna?
Thupuan 13:1 Tichuan, tuifinriat ṭiauphovah chuan a ding ta a. Tin, sakawlh __________ sâwm leh __________ __________ nei, tuifinriat aṭanga lo chhuak ka hmu a, a kîahte chuan lallukhum sâwm a awm a, a luahte chuan Pathian sawichhiatna hmingte a awm bawk a.
Thupuan 17:3 Chutichuan, ani chuan Thlarauvin thlalêrah mi kalpui a; tin, Pathian __________ __________ __________, lû sarih leh ki sâwm nei sakawlh sen tak chunga chuang hmeichhia ka hmu a.
Note: Thupuan 13:1-10 leh Thupuan 17 a sakawlh a sawite hi thu hmun an ni a. An pahnih hian Rome sawrkar thiltih theihna an lantir. Thupuan 17 hian kohhran leh sawrkar ṭangkawp a ni a, kohhran diklo (nawhchizuar) chuan sawkar (sakawlh) chu a thunun a. Thupuan 13 hian sakawlh pahnih midangte chibai buk tura a nawr luitu a sawi tel bawk. Sakawlh hmasa zawk chuan “nawhchizuarte lalnu” thupuan bung 17 ang thuneihna a nei a. He zirlai hian sakawlh hnuhnung zawk nihna chu a rawn hailang dawn a ni.
6. “Babulon” tih hi enge a awmzia?
Genesis 11:4, 6-7, 9 Tin, “Hawh u, khawpui siam ila, in sâng a chhîpina vân tawng tûrin sa bawk ila, kan hming i tithang ang u; chuti lo chuan, lei chung zawng zawngah hian tihdarhin kan awm dah ang e,” an ti a. ... Tin, Lalpa chuan, “Ngai teh u, mite hi pumkhat an ni a, an zain ṭawng hmun khat an nei si a, hei thil an ti ṭan a nih hi; tûnah zawng an thiltih tum rêng rêngte pawh khap rual a ni tawh lo vang. Hawh u, i zuk kal ang u khai, ṭawng an inhriat tawn theih loh nân khutah khuan an ṭawng i zuk __________ ang u,” a ti a. ... Chuvângin, a hming chu Babel an ti a, Lalpan chutah chuan leia mi zawng zawng ṭawng chu a __________ tâk avângin; chuta ṭang chuan Lalpan anniho chu lei chung zawng zawngah chuan a tidarh ta bawk a.
Note: Thumal “Babel” leh “Babulon” (an pahnih) hian “Chi-aina / Buaina” tihna a ni. He hming hi Babel In sang hming aṭanga lak chhuah a ni a, Pathian ring lo miten tuilet hnu a an sak kha a ni. Tui let lo awm leh pawh nise an him ngei theih beiseina avangin In sang tak hi an sa a ni. Mahse, Pathianin an ṭawngte a tihdanglam sak a, chu chuan harsatna tamtak siamsakin an in sak lai pawh chu an pamṭûl san a ngai ta hial a nih kha. A hnu ah Babulon lalram milem bia a Pathian mite tiduhdah tu an lo inlar a. Thupuan bu ah hian “Babulon” awmzia a sawilan chu thlarau lama Israel, Pathian fate dodaltu, tiduhdah tu angin a lantir ta a ni
7. Engtin nge Pathianin a mite Babulon chhuahsan tura a nawr?
Thupuan 18:2, 4 Tin, ani chuan aw ring takin, “Babulon khaw ropui chu a __________ ta, a tlâwm ta, ramhuaite awmna leh, thlarau bawlhhlawh tinrêng kulhbîng leh sava bawlhhlawh leh tenawm tinrêng kulhbîng a lo ni ta. ... Tin, vân aṭangin aw dangin heti hian a sawi ka hria: “Ka mite u, a sualnaahte in __________ __________ tûr leh, a hremnate in hmuh ve lohna tûrin, a chhûng ata chhuak rawh u.
Note: Pathian chuan Babulon chu a tlawm tawh ati a, chuan thlarau sual leh ramhuaina te tan chenna hmunah a chang ta a ni tih a sawi bawk. A sualnate a nasat tak lutuk avangin tih boral a ngai a, Pathian fate chu rang taka chhuahsan thuai tura hrilhlawk an ni a, an chhuatsan thuai loh chuan a Babulon sualna avang tihboral ve mai tur an ni.
8. Isuan Babulon chu a uaiin hmanga khawvel hrai rui tu tiin a sawi a. Eng nge uaiin hian a entir ni ta ang le?
Thupuan 17:4 Chu hmeichhia chuan puan sen duk leh sen lâr a sin a, rangkachak leh lung man tam leh tuikeplungin a inchei a, rangkachak no,
thil tenawm, a mi ngaih chînna thil __________ khat a keng a,
Note: A uaiin no dawt hmanga chhun khah a ni (Thufingte 12:22), emaw, zirtirna diklo thlarau ruihchilhna a ni. A dawt sawi ṭhenkhat langsar deuh te:
A. Thu sawmpek zawm a ni lo. (Zirlai 6-na en la)
B. Sunday serhna (Zirlai 20-na en la).
C. A ruka mithianghlim lawr (Secret rapture) (Zirlai 1-na en la).
D. Thlarau thih theihlohna (Zirlai 9-na en la).
E. Chatuana hremhmuna kang char char tua in zirtirna. (Zirlai 13-na en la).
F. Puithiam hnena sual puanna (Zirlai 19-na en la).
G. Baptisma lem (Zirlai 12-na en la).
H. Ṭawng hriat loh (Zirlai 21-na en la).
Thil pawi lehzual zawk chu Babulon zirtirna hi pawm a lo nih chuan, thlarau lam aṭanga Pathian thu hriatfiah theihlohna a thleng ṭhin a chhan chu thudik hriat theihna kawng a dal ṭhin a ni.
9. Tawpna hunah eng thiltihtheihna in nge sakawlh hi ti chak dawn?
Tupuan 13:11-12 Tin, __________ __________ lei aṭanga lo chhuak ka hmu a; berâmno kî ang kî pahnih a nei a, dragon ṭawng angin a ṭawng a.
Sakawlh hmasa zâwk thuneihna zawng zawng kha a mit hmuhah a hmang a. Lei leh a chhûnga awm zawng zawng chu sakawlh hmasa zâwk, thihpui khawp hial tûra hliam dam leha chu chibai a bûktîr bawk a.
Note: Ngaihtuah chiang teh le! Thupuan 13 a sakawlhna pahnihna ni a sawi hian United States of America a entir a. A nih theih dan hrang hrang te:
A. A lo lan chhuah hun.
Pathian chuan he sakawlh thiltih theihna hi sakawlh hmasa man leh thihpui khawp hial a nih hun tur lai vel niin a sawi (Thupuan 13:10-11). United States of America hi Pope thuneihna laksak a nih hun lai vel kum 1,260 hrilhlawkna hun tawp lam kum 1798 bawr vel a ni a. America khan zalenna 1776 ah apuanga, ram danpui (constitution) kha 1787 ah a nei a, 1791 ah Dikna leh chanvo neih theihna dan (Bill of Rigths) a puang leh chubakah chuan khawvela sawrkar chak niin 1798 velah phei chuan hriat alo ni chho ta a ni.
B. Lei aṭanga lo chhuak a ni.
A hma a kanlo zir tawh ang khan, lalram (sakawlh) hrang hrang te khan mipui tamna hmun a entir a, (Thupuan 17:15). Lei chuan a letling chiah, chumi ep chiah chu a entir ve thung. United States hian helai thu hi a zawm chiang leh zual em em a khawmualpui (continent) mihring tlemte awmna aṭanga rawn chawr chhuak a ni.
C. Beram ang ki Pahnih a nei.
Hrilhlawkna ah chuan, Beram chuan Isua a entir a, ki chuan chakna, thiltihtheihna a entir bawk. Ki pahnih te hian protestan lungphum, America innghahna a entir a, sakhua leh mipui zalenna (civil and religious liberty). He ram dintute hi te hi Europa a sakhua leh politics vanga tihduhna a ṭanga tlanchhia te an ni. Chuvangin mipuite leh sakhaw zallenna chu an thupui a ni ta.” Lal tel lo sawrkar leh Pope tel lo sakhua” tih hi an thupui a ni.
10. Hrilhlawkna aṭangin, America ramah eng thil inthlak danglamna nge thleng dawn?
Thupuan 13:11 Tin, sakawlh dang lei aṭanga lo chhuak ka hmu a; berâmno kî ang kî pahnih a nei a, __________ ṭawng angin a __________ a.
Note: Drakon chuan United States a entir a, Setana tana fuihna a zarah a tira an dinchhan tak protestan lungphum kohhran leh sawrkar dah hran chu thlak thleng hlakin a awm dawn a. Sakhaw dan siamin mipuite chu an duhthlanna awp betin zawmluih tir an ni anga, an zawm duh lo a nih chuan lei leh hralh khapna dan hmanga hrem tur an ni ang (chang 16-17) a tawpah tihhluih tur a ni ang (chang 15).
11. Tawpna hunah Eng thil pathum inzawm khawmin nge Pathian mite do dal dawn?
Thupuan 16:13 Tin, __________ kâ aṭang leh, __________ kâ aṭang leh, __________ __________ kâ aṭang chuan thlarau bawlhhlawh pathum, chungû ni âwm tak lo chhuak ka hmu a;
Note: Drakon chu Setana a ni a (Thupuan 12:9) chu chuan Pathian do dalna kohhran chhungah hna a thawk a. Thupuan 13:1-10 hian Pope rorelna a entir. Thupuan bung 16 a zawlnei der a sawi hian America prostestan kohhran a entir a, chu chuan Thupuan 13:11-17 a sakawlh thuneihna a nei a, beram ang ki pahnih nei mahse a hnu ah drakon ṭawngin a ṭawng dawn a ni. Chu thiltih theihna chuan “Mak danglam tak” leh “mi te bum thiam tak” sakawlh mit hmuhah thilmak hmangte a mite hruaibo thei a ni. Thupuan 13:13-14. (Zawlnei der ti a Thupuan 19:20 a sawi nen khaikhin la).
12. Ram hrang hrang in awpna dan nei hrang ṭheuh te hi an inzawm khawm dawn reng em?
Thupuan 16:14 chûng chu ramhuai thlarau, thilmak ti ṭhînte an ni; anni chu Pathian Engkimtitheia ni ropuiah indonaa hruai khâwm tûrin, khawvêl zawng __________ __________ hnênah an kal a
Note: Aw le, Pathianin an inzawm khawm ang a ti a, ngun takin han ngaihtuah chiang la, Pathian mite bumna hna thawk tura an ṭan rual dan. “Pathian engkimtitheia nen indona ni ropui” chu drakon leh hmeichhe thianghlim fate indona nen a thlen dan thuhmun a ni (Thupuan 12:17).
13. Eng hmanrua te nge khawvel tawp huna ṭangrual pawl te hian an hman ang?
Thupuan 16:14 chûng chu ramhuai thlarau, __________ ti ṭhînte an ni; anni chu Pathian Engkimtitheia ni ropuiah indonaa hruai khâwm tûrin,
khawvêl zawng zawnga lalte hnênah an kal a
Revelation 13:13-14 Tin, mihring mit hmuhah vân aṭanga leia mei tlâktîr thei khawp hialin thilmak ropui tak a ti ṭhîn. Leia awmte hnênah sakawlh, khandaiha hliam hnu la dama chawimawi nân ama lim an siam tûr a ni tih sawiin, sakawlh mit hmuha __________ ti tûra thu a hmuh, chûng thilmak avâng chuan leia awmte chu a __________ bawk a.
Note: Hun tawpa ramhuai te ṭang khawm chuan thil mak nasa leh mak tak an ti dawn a, khawvel mipui zawng zawng deuh thaw chuan an thlawpa bumin an awm dawn a ni (Thupuan 13:3). Thupuan 18:23 ah chuan, “i dawtin hnam zawng zawng bum an nih kha.”
14. Engtin nge Pathian mite chu bumna lak aṭangin an him theih ang?
Isaia 8:20 __________ Thu leh __________ Thu chu râwn tûr a ni,” tiin. Chumi thu ang zêla an sawi loh chuan an tân khua rêng rêng a vâr ṭhuai
dâwn lo a ni.
Note: Pathian mite chuan Bible aṭangin engkim an bihfiah tur a ni a, chuan bumin an awm dawnlo a ni, a chhan chu thilmak leh an thil sawi te chu thlarau bawlhhlawh emaw Pathian hnen aṭanga chhuak a ni em tih an fiah dawn a ni.
I CHHANNA
Vawiinah hian Pathianin a kohhran a thlah la bang a mite chu Babulon aṭanga chhuak turin a ko mek a. Babulona la cham reng te chuan a sualna leh anchhia an dawng dawn a ni a ti. Nova hunlai khan, mi pariat chauh chhandamna lawng Pathianin a ruahman sak hmang khan chhandam an ni a. Midang zawng kha chu an boral vek a ni. Vawiinah pawh Pathian chuan a kohhran la bang te tan chhandamna lawng a buatsaih sak a. Isua chuan, “Nang leh i chhûngte zawng zawng chu lawngah lût rawh u. Genesis 7:1. Tiin, min sawma, vawiinah hian “aw” tiin I chhang ve dawn lawmni.?
CHHANNA: __________
ZIR BELHNA
Hemi hmuna thu awmte hian i zir zau naah a pui ang che.
USA leh Rome hi eng tiang taka thil ti thei nge an nih?
Thupuan bung 13 hian, khawvel tawpah chuan, Roman Catholic thuneihna leh United Sates te khu inthurualin khawvel mipui zawng zawng hi sakawlh chibai an buktir dawn a ni tiin a sawi a. Hetiang tur hian eng ang thu neihna nge an neih renh reng?
Roman Catholic thuneihna hi sakhua leh sawrkar ṭangkawp hian a ti chak ber a. Khawvel ram zawng zawng deuh thaw hian an ram palai (ambassador an tir a ni) emaw aiawhtu Vatican ah khuan an tir zel mai. Pope chu zahawm tak a ni a, hmuh theih leh langtlang takin khawvel rampumpui hian an ngaisang a ni. Russia ram hruaitu hlui Mikhail Gorbachev-a sawidanin, “Europe ram khawchhak lama tunlai thil thleng zawng zawng hi Pope inrawlhna, sawrkar inrelbawlna, thupek leh thiltih tel lo chuan a hlawhtling thei lo ang, khawvelin an ngaisang si,” a ti hial a ni.”1 Pope hian tun kum zabi chhung hian vawi 50 aia tam khawvel pumpui a a fang chhuak a, hmun hrang hrangah, a thuneihna hmanga sakhua inzawm khawm tumin a zin kual a ni.
America ram hi tunah sipai chakna nei ngah ber ram a nih bakah khawvel mite tih en tawn leh thil hrang hrang ching chhuaktu ber a ni a (centre of influence). America hi superpower neitu a ni bawk.” “America ram chuan a chakna hmachhuanin khawvela thil thleng langsar deuh ah te hnuhma a nei zel a ni.” Bible hrilhlawkna chuan United States of America leh Pope thuneihna te an ṭang dun dawn a ni tiin a sawi a, khawvel thil thleng mek hian chu chu a nem nghet a ni.
Panorama of Prophecy, Lesson 18 ©2022 Amazing Facts International All Rights Reserved