
ZÂWLNEITE FIAHNA
1 Lalte 22:1-40
THAWNTHU..........

Ahaba, Israel lal sual tak chuan Suria mite kutah Ramoth-gilead khua chu lak let leh a duh a. Mahse, ṭanpuina a mamawh avângin Juda lal ṭha Jehosaphata chu an hmêlma pum pui laka a beihnaah tel ve tûrin a ngen a ni. Jehosaphata chuan Ahaba nêna thawh dun a duh thu a sawi a; mahse, Pathian thurawn an la hmasa tur a ni tih a sawi bawk.
Ahab hian kum tam tak kal ta khân, Lalpa chu Pathian dang betu pathian Baala biak tumin a kalsan tawh a; chuvang chuan, lal pahnih hmaa lo kal tûrin zâwlnei rawih 400 a ko lut a. Hêng zâwlnei derte hian awihawm (dramatic) taka lantîrin, “Sria mite chu va bei rawh; tichuan, hnehna i chang ang,” an ti a. Mahse Lal Jehosaphata chuan Lalpa zâwlnei dik tak hnên atangin thu ngaithla tûrin a ngen a. Ahaba chuan Jehova zâwlnei pakhat a la awm tih a sawi a, a hming chu Mikaia a ni a; mahse, “Amah chu ka hua a ni, ka chungchângah thil ṭha a sawi lo va, thil ṭha lo a sawi zâwk avângin,” tiin a sawi belh bawk (Chang 8).
Jehosaphata’n a nawr luih avângin, Ahaba chuan duh lo chungin Mikaia rawn hruai tûrin chhiahhlawh a tir a. Zawlnei huaisen chu a lo kal a, mipui duh loh tak hrilhlawkna a siam a. Ahaba hnenah Suria nena an indonaah a thi dawn tih a hrilh a. Tunah chuan Ahaba chuan thutlukna khirh tak a hmachhawn ta a ni. Zawlnei 400-te thu tha tak tak sawite ring tur nge, Lalpa zawlnei pakhat chauh a ring zawk dawn?
Lal rilru khauh tak Ahaba chuan Jehosaphata chu zâwlnei Mikaia vaukhânnate ngaihthah a, indonaa tel tûrin a thlêm a. Ralthuam famkim ha chunga indona hma tawngte pumpelh a, Lalpa chu a hneh thei ang tih a ngaihtuah a. Mahse, Ahaba hian Pathian Thu a pumpelh thei ngai lo tih a hre tlai lutuk lua a ni. Indo lai chuan boruak kara thal mu thlawk chuan Ahaba chu a ralthuam inkarah chuan a rawn deng a, a tawlailir-ah chuan thisen a chhuak a, a thi ta a ni.
Isuan ni hnuhnûngah zâwlnei der tam tak an awm dâwn tih a sawi lawm a (Matthaia 24:11). Chuvang chuan a dik leh a lem thliar hran dan kan hriat a ngai a ni. Nunna emaw thihna emaw a ni mai theih dawn avangin!
ZIRLAI
Bible thu i chhiar zawh hnuah a kar awlte hi dah khat rawh.
1. Lalpan a ruahmanna hnuhnung berte chu tu hnenah nge a hriattir?
Amosa 3:7 Dik takin Lalpa Pathian chuan a rawngbâwltu, a __________ hnênah a thurûk hrilh lovin eng mah a ti lo vang.
2. Ni hnuhnûngah zâwlnei dik leh zâwlnei dik lo an awm dawn em?
Matthaia 24:11 Zâwlnei __________ tam tak pawh an lo chhuak ang a, mi tam tak an tihder ang.
Tirhkohte 2:17 ‘Pathianin, Ni hnuhnûngahte chuan heti hi a ni ang a, Mi zawng zawng chungah __________ Thlarau ka leih ang a; Tichuan, in __________, in __________ ka thu an hril ang a; In tlangvâlten inlârnate an hmu ang a, In putarten mumangah an mang ang a.
Note: Ni e, hun hnuhnungah chuan zawlnei dil leh dik lo chu an awm ngei dawn alawm. Tin, Pathian Lehkha Thuin zâwlneite chu mipa emaw, hmeichhia emaw an ni thei tih a zirtîr bawk.
3. Eng zâwlnei der ang nge Bible-in chiang taka a sawisêl?
A. “Dawi thiamna thil khawih thinte” Deuteronomy 18:10
B. “Dawivaihthiam” Deuteronomy 18:10
C. “Hrilhlawk theite” (Deuteronomy 18:10)
D. “Dawihiamte” (Deuteronomy 18:10).
E. “Dawi chham pual chingte” (Deuteronomy 18:11)
F. “Mitthi Thlarau be theite” (Deuteronomy 18:11)
G. “Mitthi biak chingte” (Deuteronomy 18:11)
H. “Thilmak tihching te” (Deuteronomy 18:11)
Note: Deuteronomy 18:9-12-ah chuan heng thil titu zawng zawngte hi Lalpa tan chuan “tenawm” an ni tih a sawi. Hemi avang hian Kristiante hian eng thilah mah hian kan inhnamhnawih tur a ni lo.
4. Hun tâwp dawnah hian Pathian kohhran hian hrilh lâwkna thilpêk a nei ang em?
Thupuan 12:17 Tichuan, dragon chu hmeichhe chungah chuan a lo thinur a, a thlah la awm, Pathian thupêkte zâwma __________ __________ thu pawmte chu do tûrin a kal ta a.
Thupuan 19:10 Tichuan, Pathian chibai bûka bûk tûrin a ke bulah ka bawkkhup a. Tin, ani chuan ka hnênah, “Heti chuan ti suh khai; kei chu nangmah leh i unau, Isua hriattîrna thu pawmte bâwihpui ka ni alâwm; Pathian chibai bûk zâwk rawh; Isua hriattîrna thu chu thu __________ __________ a ni si a,” a ti a.
Note: Zirlai 16-naa kan zir tawh angin, tâwpna hun la awm kohhran chuan “Isua hriattîrna” an nei a, chu chu “hrilh lâwkna thlarau” a ni. Thupuan 19:10 leh 22:9-te kan khaikhin hian, vântirhkoh chuan hrilh lâwkna thlarau nei Johana “unaute” chu “zâwlneite” leh “he lehkhabu thu zâwmtute” tiin a sawifiah tih kan hmu a ni. 1 Korinth 1:5-8-ah Paula chuan kohhran chuan “Krista hriatpuina” a nei ang a, Isua lo kal lehna thlengin “thilpek eng mah a tlachham lo vang” tiin a ziak a. Chuvangin, Pathian ni hnuhnung kohhran hian hrilhlawkna thilpek a la nei ngei dawn a ni.
5. Eng kawngtein nge Pathianin zâwlnei dik a biak?
Numbers 12:6, 8 Tin, ani chuan, “Ka thu hi ngaithla rawh u: in zîngah hian zâwlnei in awm chuan a hnênah kei Lalpa hi __________ ka inhriattîr ang a, __________ lamah ka bia ang. ... Ani nên zawng ṭawngkain, thurûk awm lovin tlang takin kan inbia a; Lalpa hmêl pawh a hmu ang; chuvângin, ka chhiahhlawh Mosia hi engtiziaa sawi chhe ngam nge in nih?” a lo ti a.
Zakaria 4:1 Tin, __________ mi betu kha a lo kal leh a, mi muhîl lai tihharh ang mai hian mi rawn tiharh a.
Note: Pathianin a zawlneite chu inlarna hmang te, mang lamah te, hmaichhanah te leh a vantirhkohte hmang tein a be thin a. crystal ball te, kutziak (palm) chhiar te, tea leaf deciphering te, van lam arsi hmang te, mitthite nena inbiakna nei nia inchhal te hi Pathianin zâwlnei a biak dân a ni lo.
6. Thilmakte hi zâwlnei dik tak a nihna finfiahna chiang tak a ni em?
Thupuan 16:14 chûng chu __________ thlarau, __________ ti ṭhînte an ni; anni chu Pathian Engkimtitheia ni ropuiah indonaa hruai khâwm tûrin, khawvêl zawng zawnga lalte hnênah an kal a
Note: Ni teh suh e, thilmak tihtheihna hi zâwlnei dik tak a nihzia finfiahna a ni lo. Thil pakhat chauh an finfiah a ni – chu chu thiltihtheihna (supernatural power) a ni. Mahse thiltihtheihna mak tak chu Pathian atangin emaw, Setana atangin emaw a lo chhuak thei a ni. Chuvang chuan, Lalpan heti hian min hrilh: “Thlarau zawng zawng ring suh ula, thlaraute chu Pathian laka mi an nih leh nih loh fiah zawk rawh u; zâwlnei der tam tak khawvêla an lo chhuah tawh avângin,” a ti a. (1 Johana 4:1).
7. Zawlnei hriat theihna pawimawh ber chu eng nge ni?
Isaia 8:20 __________ Thu leh __________ Thu chu râwn tûr a ni,” tiin. Chumi thu ang zêla an sawi loh chuan an tân khua rêng rêng a vâr ṭhuai dâwn lo a ni.
Note: “Dan leh thuhriattîrna” tih hi Thuthlung Hluia “Bible” sawina a ni. Thil dangin sawi ta ila, Pathian hnên aṭanga zâwlnei thusawi nei nia inchhâl tu emaw aṭanga thuchah chu Bible nên tehkhin a ngai a ni. Zawlnei hi Bible hmangin kan fiah tur a ni a, Bible hi zawlnei hmangin kan fiah tur a ni lo. Pathian zâwlnei dik tak chuan Pathian Lehkha Thu hi zaah 100-in a pawm reng ang. Hei hi fiahna dik tak chu a ni.
8. Zawlnei fiahna pahnihna chu eng nge ni ang?
1 Johana 4:2 Hemiah hian Pathian Thlarau chu in hria ang: thlarau eng pawh __________ __________ tisaah a lo chang tih ṭan chu Pathian laka mi a ni;
Note: Pathian zâwlnei chuan Isua Krista chungchâng thutak chu a pawm a, a zirtîr tûr a ni – mihring nihphungah Pathian a ni a. Zâwlnei dik takte pawhin Isua an chawimawi a ngai a, anmahni ni lovin. Zâwlnei der tam zâwkte chuan Pathian Thu leh anmahni ngaih dân lam hawia ngaihvenna lâk chhuah an tum thin a ni.
9. Zawlnei fiahna pathumna chu eng nge ni leh ang le?
Matthaia 7:16 Anmahni chu an __________ in hre mai ang. Hruihlîngnei kûngah grêp rah an lo ngai em ni? Lênhlîngah pawh theipui an lo ngai em ni?
Note: Hei hian zâwlnei chu a famkim dâwn tihna a ni lo. Pathian zâwlneite hian dik lohna an nei reng a. Mahse, zâwlnei dikte zirtîr leh an nun dânah hian inmilna a awm a ngai a ni.
10. Zawlnei fiahna palina chu eng nge ni?
Jeremia 28:9 Zâwlnei, muanna thu sawitu thusawi chu a lo __________ __________, chu zâwlnei chu Lalpa chuan a tîr ngei a ni tih a hriat mai ang chu,” a ti a.
Note: Zâwlnei dik chuan hrilhlawkna diklo a sawi lo vang. Zawlnei chu Pathian mi a nih chuan a thusawi te chu a thleng ngei tur a ni. Mahse, dikna ringawt chuan mi chu zâwlnei dik takah a tling zo lo. Deuteronomy 13:1-3 chuan zâwlnei derte chuan thil lo thleng tûr chhinchhiahna an pe thei a, chumi hnuah chuan an thununna hmangin mite chu pathian dang zui tûrin an hruai thei tih vaukhanna kan hmu a ni. Zawlnei dik tak chuan mite chu Bible ziak ang zelin, Pathian chibai buk dan dik lamah a hruai tur a ni.
11. Hrilhlawkna chungchangah eng thil pathumte nge Paulan a sawi?
1 Thessalonika 5:20-21 thuhrilte hmusit __________ u; engkim __________ zâwk ula; a ṭha apiang __________ tlat ula;
Note: Paula chuan hrilhlawkna thlaraute hi kan hnualsuat ngawt tur a ni lo va. Pathian thu, Bible leh thudik sawi angin thu a sawi em tih hi kan finfiah zawk tur a ni, a ti.
12. Zawlnei dik tak thusawi kan hnawl apiangin tu thurawn nge kan hnawl thin?
Luka 7:28-30 Hmeichhe hrin zîngah Johana aia ropui zâwk an awm lo; nimahsela, Pathian rama mi tê deuh pawh ani ai chuan an ropui zâwk,
ka ti a che u,” a ti a. Tin, mi zawng zawngin an hriatin, chhiahkhawntute nên, Johana baptisma lo chang tawh an ni a, Pathian an thiam a. Pharisaite
leh dânhretute erawh chu a hnêna baptisma lo chang tawh an ni ve lo va, anmahni tân __________ rem a __________ kha an duh lo.
Note: Zâwlnei dik thusawi kan hnawl hian Pathian thurawn kan hnar a ni. Ngaihtuahna ropui tak! Bible chuan Pathian zâwlneite thu ngaithla tûrin min hrilh a, zâwlnei dik thurâwn zawmtu zawng zawngte chu an hlawhtling ang tih a tiam bawk.
2 Chronicles 20:20 Tin, a tûkah chuan zîng takah an tho va, Tekoa thlalêrah an lût a; tin, an kal lai chuan Jehosaphata chu a ding a, “Aw, Juda mite leh Jerusalem mite u, ka thu hi ngaithla rawh u; Lalpa in Pathian chu ring ula, nghet takin in awm dâwn nia; a zâwlneite chu ring ula, hmuingîl takin in awm dâwn nia,” a ti a.
I CHHANNA
Pathianin zâwlneite hmanga thu a la sawi reng avângin, zâwlnei dik tak thusawi chu i tâna mi mal “Isua hriattîrna” a nih avângin, tûn lai zâwlneite chu Bible hmanga fiah a, Pathian Lehkha Thu pawmtute thurâwn zawm i duh em?
CHHANNA: __________
ZIR BELHNA
Hemi hmuna thu awmte hian i zir zau naah a pui ang che.
Tunlai Zawlnei
kum 1844 December thla khan Methodist hmeichhe tleirawl pakhat chu chu Maine, Portland-ah chuan thingthiin a tawngtai a; chutih lai chuan Ellen Harmon-i – hriselna chak lo tak hmeichhe tleirawl kum 17 mi chuan inlarna a hmuh hmasak ber chu a hmu ta a. Ellen-i (James White-a rawngbawltu naupang tak nena an innei hnua Ellen White lo ni ta) chuan Pathianin a hnena a puan chhuah chu a sawi lai chuan, kum 70 vel – kum 1915-a a thih thleng khan inlarna leh mumang a dawng chhunzawm zel a ni.
Bible-a zâwlneite angin bawkin a dik a, Ellen White-i inlârna hun lai hian taksa lam thil mak tak tak ṭhenkhat chuan a zui a ni. Zawlnei Daniela ang khan inlarna a hmuh laiin a thaw ngai lo va, a tir lamah chuan taksa chakna a hloh fo bawk (Daniela 10:8, 17). A thil hmuh ṭhenkhat chu darkar li vel zet te a ni a; mahse, a inlarna hmuh hun chhung hian a thaw ngai lo a ni. A inlarna a hmuh laia amah enfiahtu doctor-te chuan chu chu an nemnghet a bawk.
Hun dangah chuan mihringte aia chakna pek thin a ni bawk (Daniela 10:18-19). Ellen-i chu pound 95 chauh rit ni mah se, amah hmutute chuan a kut phar chhuakin pound 17-a rit chhungkaw Bible chu minute 30 chhung zet a keng kang a, an hmuh laiin minute 30 chhung zet chu a keng a ni. Chûngte leh taksa lama thil thleng dangte chuan zâwlnei thiltawnah hian thil mak tak a awm tih a târ lang a ni. Amaherawhchu, zawlnei hi Pathian hnen atanga lo kal nge Setana hnen atanga lo kal a ni tih min hrilh lo. Zâwlnei thilpêk chungchânga thil mak tak sawina an hmachhawn hunah, Kristiante chuan chu thusawi chu a dik leh dik loh hriat nân Bible hmangin an fiah a ngai a ni.
Bible-a fiahna pali-te chu hmang tangkaiin.
Ellen White-i nun leh rawngbawlna hian zâwlnei dik tak Bible-a fiahna pali a sawite hmang hian a rin tlak leh tlak loh enfiah ho kan tum dawn a ni.
Fiahna Hmasa ber - Pathian Lehkha Thu nena en milin
Ellen White-i lehkhabu eng pawh chhiar la, chu chuan Bible lamah a hruai reng che tih leh Pathian Lehkha Thu nen a inmil vek tih i hmu chhuak ang. Mahse, a thuziakte chu Pathian Lehkha Thu belhchhah angin a ngai lo. An thil tum ber chu Pathian mite ngaihvenna chu Bible lam hawia koh a, thutak bulpui awm chhun Bible-a hruai kir leh hi a ni. Ellen White-i’n Bible chauh hi rinna dan awm chhun a nih thu a sawi uar hle tih hi chhinchhiah teh: “Kan hun lai hian an thurin leh thupekte atangin inthliarna zau tak a awm a, Protestant thu bul ropui tak – Bible leh Bible chauh – lam pan leh a ngai a ni, rinna leh tih tur dan angin.”¹
Heti hian a ziak bawk: “Thuziak hriattîrnate chu êng thar anga ngaih tûr a ni lo va, thlarauva thâwk khum thutakte chu chiang taka hriattîr tûrin a ni zâwk. Pathian leh a mihringpuite chunga mihring mawhphurhna chu Pathian Thu-ah chiang takin a lang a; mahse, êng thu âwihtu chu in zîngah mi tlêm tê chauh an ni. Mahse, Pathian chuan Thudik ropui tak tak a pek tawhte chu Testimony hmangin a ti awlsam a, an duhthlanna hmangin mipui hmaah a hruai a, chu chu rilru tiharh leh tihlim turin a hruai a, chutiang chuan mi zawng zawng chu chhan awm lovin an awm thei a ni.”²
Ellen White-i chuan a thuziakte chu Bible-a tel anga ngaih tûr a ni ngai lo tih chiang takin sawi uar hle mah se; nimahsela, thlarauva thâwk khum a ni tih a chiang a ni. Pathian zâwlnei ropui ber berye – Elija te, Elisa te, leh Baptistu Johana te angte – thlarauva thâwk khum an ni a, chuti chung pawh chuan Bible-a lehkhabu a eng mah hi an ziak lo. Ellen White-i thuziak hi êng te zawk, êng lian zawk, Bible lama min hruaitu tia sawi theih a ni. Pathian Lehkha Thu hrilhfiahna thlarauva thâwk khum angin an che a; mahse, Bible hi thuneihna sang ber a la ni reng a ni.
Finfiahna pahnihna - Isua Chanchin Thutak Zirtirin
Ellen White-i lehkhabu – Chatuan Nghahfak, Krista Tehkhin Thute, Krista Panna Kailawn, leh Malsawmna Tlang bu te ang chi te hian he fiahna a hlen chhuah thu hi a hriattir vek a ni. Heng volumeah hian a chanchin eng mah a sawi lo va, mi dangte chu Isua lam a kawhhmuh vek zawk a ni.
Finfiahna pathumna - Pathian mi nihna
Press mite chuan Ellen White-i thihna chungchâng sawiin, “Pi, White-i nun hi mi zawng zawng entawn tlâk, entawn tûra siam a ni. ... Krista zirtir inngaitlawm tak, inpe tak a ni a, thil tha ti turin a kal kual fo thin. ... Mihringte chawisanna leh hamthatna tura mahni hmasialna nei lo hnathawhna atana inhlan hmeichhe ropui nihna ngaihlutu zawng zawngte chuan an chawimawi a, an zah hle bawk. A thihna hian sakhaw ngaihtuahna lama hruaitu langsar dang kohna a ni a, kum sawmkua dawn lai chu thiltih ṭha, thu ngilnei tak leh mihring zawng zawng tâna ṭawngṭaina ṭha tak taktein a hlen chhuak tawh a ni.”³
Finfiahna palina - A hrilhlawkna te a dik a ni.
Ellen White-i’n hmalam hun hrilhlawkna tlemte a siamte chu awlsam takin a dik tih finfiah theih a ni. A hnuaia hrilhlawkna hi tukin zing chanchinbu ang maia chhiar theih a ni a; mahse, tunlai zin dan awl sam tam zawk siam chhuah hmaa ziah a ni. “Rel hmanga chhiatna thleng hi a tam zual zel dawn a; buaina, inhnawh tawnna, leh thihna hun rei lote chhunga vaukhânna awm lovin zinna kawng ropui takah chuan a thleng ang.”⁴
Ellen White-i hi doctor-te’n meizuk hi lung tan damdawi tha a nihzia uar taka an sawi hun lai khan, a damlai a ni a. Kha tih hun lai khan, damdawi lam ngaih dan hrang hrang a awm a; mahse, scientific-a finfiahna tak tak erawh a awm lo. Chaw tha (nutrition) hi science hmanga hriat loh a ni.
Mahse, he innghahnaah hian Ellen White-i chuan hriselna leh ei leh in lamah volume tam tak a ziak a. Cornell University-a nutrition professor hlui Dr. Clive McCay chuan heti hian a sawi: “Mrs. White-i kut chhuakte hi tunlai scientific nutrition lo chhuah hma daih tawha ziah ni mah se, tunlai hian inkaihhruaina pum pui atan a thuziak aia tha zawk a awm chuang lo.” a ti ni.5
Bible chuan ni hnuhnûngah zâwlnei thilpêk a lo lang dâwn tih a sawi lâwk a. Finfiahna chuan Ellen White-i chu zâwlnei dik tak a nih chungchânga Bible-in thil awm dân zawng zawng a sawi chu a tlin vek tih a puang a ni. A thuziak ṭhenkhat chu la chhuakin chhiar la, Bible-a thupêk “Hrilh lâwknate chu hmusit suh. Engkim fiah rawh; thil tha chu vawng tlat rawh.” tih thu ang khan (1 Thessalonika 5:20-21).
1 The Great Controversy (Mountain View, CA: Pacific Press, 1950), p. 204, 205.
2 Testimonies for the Church (Mountain View, CA: Pacific Press, 1949), Vol. 2, p. 605.
3 Star (St. Helena, California), July 23, 1915.
4 Messages to Young People (Washington, DC: Review and Herald, 1930), p. 90 (reprinted from article in The Signs of the Times, April 21, 1890).
5 Clive M. McCay, “A Nutritional Authority Discusses Mrs. E.G. White,” Review and Herald, February 26, 1959, p.10.
Panorama of Prophecy, Lesson 22©2022 Amazing Facts International All Rights Reserved