BIAKBÛK TLEN FAI

Johana 2:13-17

THAWNTHU..........

Isua chuan lungngai hmel a pu a, a chhan chu temple a tlawh a, a thil hmuh hrang hrang te‘n an tilungngai em a ni. Dawhkan tam takah te chuan in thawina sa zuar leh leitute indawr thawm te, sumdawnna kalpui avanga au chel chul maite chuan temple chu a luahkhat a ni. Ṭhuro zuar te, beram lo vaw vak vak te, sebawng lo chaih leh buaipui thwm te avang chuan chung lai hmun vel te chu a buai nuaih nuaih mai a. Hetiang thil hi Pathian ruahmanna leh duhdan a ni ngai lo a ni.

 

Lal Solomona‘n Jerusalema temple a sak khan Pathian In chu zahawm taka cheibawl a ni a, a sakna hmanrua avanga bengchheng pawh a awm miah lo a ni. Tin, in chu, an sak lai chuan lung laihna hmuna chher sa veka sak a ni: tichuan an sak chhûng zawng chu tuboh ri te, hreipui ri te, thir
hriamhrei ri rêng rêngte chu mi inah chuan hriat a ni lo (1 Lalte 6:7).

Isua chuan beram te chu che sawn thei lo tura phuar beh leh thlun tlat an ni tih a hmu a. Pathian fapa chuan tawrawt ham rik angin aw a chhua a – “Heng thil hi heta ṭangin kalpui rawh u, ka Pa in sumdawnna inah siam suh u,” a ti a (Johana 2:16). “Ka in chu tawngtaina in an ti ang, tih ziak a ni;
nangni erawh chuan suamhmangte pukah in siam zawk thin a ni,” a ti a (Matthaia 21:13). Isua chuan mite chu vana a Pa hmangaihna leh thianghlimna a hria se a duh em em a. Hei hian a thinlung a chhun na em em a, Pathian hmun thianghim – biak buk chu hmun rohsanah a chantir ta a ni.

Hemi kum tamtak hma khan zawlnei Daniala chuan Pathian Temple tih bawrhban a nih tur thu a lo sawi lâwk a, Pathian thu dik kaihleh a nih tur thu te, Pathian mite awpbeh an nih tur thu te pawh hrilh lâwk a ni. Tichuan, Lalpa chu a biakbuk tlengfai turin alo kal leh dawn a ni.

ZIRLAI

Bible thu i chhiar zawh hnuah a kar awlte hi dah khat rawh.

1. Daniela chuan inlarna mak tak mai a hmu a, Beram ki Pahnih nei (Daniela 8:1-4). He beram hian eng nge a entir ?

Daniala 8:20 Berâmpa, ki pahnih nei i hmuh kha __________ leh __________ lal an ni a.

2. A hnu ah chuan Daniela chuan kelpa ki pahnih nei a hmu a. He thil hi eng nge a awmzia?

Daniala 8:21-22 “Tin, kêlpa hmul chhur mai chu __________ lal a ni: tin, a mit inkâra ki ropui chu lal hmasa __________ a ni. Tin, kha kî, tliaka a hmuna pali lo chhuak kha chu, chu hnam aṭang chuan ram __________ a lo ding chhuak dâwn tihna a ni a, a thiltihtheihna nên erawh chuan ni lovin.

Note: Kelpa chuan Greek lal ram a entir a, a ki lianpui chuan lal hmasa ber a entir a Ki pali te chuan General Pali te a entir a – Alexandera, lal ropui tak thih hnu a lalram rochuntute kha an ni.

3. Ki pali zinga ki te takte a rawn chawr chhuak a. “Ki te takte” hian eng thiltih theihna nge a entir?

Tirhkohte 18:2 Tin, a hming Akuila, Juda pakhat a hmu a, chu mi chu Ponto rama piang a ni a, Klaudian Juda zawng zawng __________ khua ata chhuah thu a pêk avângin, a nupui Priskilli nên Itali ram ata lo kal hlim an ni a.

Note: Ki te takte Pathian mite tiduhdahtu, thil thianghlim te ti bawlhhlawh a, Isua dodaltu hian a entir chu – Rome sakhua leh Rome Lalram a ni. Rome chauh hi Greek ṭawng hmang a hnu a rawn ropui em em chu a ni.

4. Ki te takte hian Biakbuk a ti bawrhbâng dawn a ni tih kha Daniala hnenah hrilh lawk a ni. Engtia rei a nih hnu ah nge tlenfai a nih ang?

Daniala 8:14 Tin, ka hnênah, “Zîng leh tlai __________ leh __________ thlengin; tichuan, hmun thianghlim chu then fai a ni ang,” a ti a.

Note: He 2,300 hi Bible-a hrilhlâwkna sei ber a ni a, mahse a inṭanna tak hi a bung dawt chiah – Daniala 9:25 ah chauh tarlan a ni.

5. Ki te takte in thu dik hup bo a tum leh Pathian fate tihduhdah an nih lai hmuh tir a nih khan Daniala’n engtin nge a ngaih?

Daniala 8:27 Tin, kei Daniela chu ka chau va, ni eng emaw zât ka __________ va; tin, ka tho va, lal hna chu ka thawk leh ta a. Tin, inlârna chu mak ka ti êm êm mai a; mahse, tu __________ an hre thiam lo.

Note: Daniala chu Pathian fate tuar lai a hmuh khan a khawih na em em mai a, a thidang hial a, hun enge maw chhung chu a damloh phah hial a ni. Mahse, a tirah chuan Daniala emaw a ṭhiante emaw khan ni 23,00 hrilhlawkna kha an hrethiam lo a ni.

6. A dawta bungah hian vantirhkoh chuan hrilhlawkna chu chipchiar zawkin a hrilhfiah a. Inlârnaa a hmaa sawi lan loh hun chhûng chu eng chen nge a nih?

Daniela 9:24 Bawhchhiatna tikin tûr te, sualna titâwp tûr te, khawlohna thian fai tûr te, chatuan felna la lût tûr te, inlârna leh thu hrilhlâwk nêna
chhinchhiah tûr te, hmun thianghlim ber chu hriak thih tûr tein i mite leh i khawpui thianghlim tân __________ __________ ruat a ni e.

Note: Daniela’n ni 2,300 chungchâng a hmuh hnu kum engemaw zât a liam hnu chuan, a hriatthiam theih nân vâna vântirhkoh pakhat chu rang takin a kiangah a thlawk a. Vântirhkoh chuan inlârna chu a tizau bawk a, Judate leh Jerusalem khawpui tâna – ruat a nih leh pêk zâwlnei chawlhkâr 70-te pawh a huam tel a ni. Pathian chuan a hnam thlan chu hun remchang dang a pe leh ta a – kum 490 chhunga khawvel hmaa Messia hlan a tum tihhlawhtlinna hun remchang a ni (Daniela 9:23-24).

7. Ni 2,300 leh kar 70 chhûnga hun hrilhlâwkna atân eng nge ni?

Daniela 9:25 Chuvângin, Jerusalem tung __________ leh sa __________ tûra thupêk a chhuah aṭanga Hriakthiha, lal a lo awm thlengin hapta sarih a ni ang tih hre fiah thiam ang che; tin, hapta sawmruk leh pahnihah kawtthlêr leh lei rût te nên siam a ni ang, hun buaithlâk takahte pawh.

Note: Vântirhkoh chuan Daniela chu Jerusalem siam ṭhat leh din ṭhat leh tûra thupêk aṭanga ni 2,300 leh kar 70 chhûnga hrilhlâwknate chu chhiar ṭan tûrin a hrilh a. Pathian mite chu he hun lai hian Persia lalram salah an awm a. He thupêk hi Lal Artazerzia lal kum sarihnaah siam a ni a (Ezra 7:7). Artazerzia thupêk, B.C. Jerusalem siam ṭhat leh din ṭhat lehna tur chiang taka sawitu awmchhun a ni.

8. Vantirhkoh chuan B.C 457 atanga kar 69 i chhiar chuan Lal Messia hnenah i lo kal ang a ti a. Hei hi a thleng em?

Tirhkohte 10:37-38. Johanan a tlângaupui ṭhin baptisma zawhah khân, thu, Galili ram aṭanga lo thang ṭana, Judai ram zawng zawnga thang chhuak kha, nangnin in hre bawk alâwm; Nazareth Isua chungchâng thu kha, khatia Pathianin ani chu Thlarau Thianghlim leh thiltihtheihnaa a __________ kha; ani chuan mi chunga tiṭha leh, Diabola tihduhdah zawng zawng tidamin a fang vêl ṭhîn a, a hnênah Pathian a awm avângin.

Note: Ni e, a ni. Hetah hian thilmak ropui tak a awm. Thlarau Thianghlimin Isua hriak thih a nih hma kum za tam tak kal ta khan, thil thleng tur chu hrilhlawkna hmangin a lo sawi lawk tawh a ni! – ‘Messia’ tih hi Hebrai tawnga – hriak thih tihna a ni a, – ‘Krista’ tih thumal hi Grik tawng tlukpui a ni. Luka 3:21-22-ah chuan he Thlarau Thianghlim hriak thihna bik hi A baptisma chan lai khan a thleng tih a sawi a. Tunah chuan hetah hian a pawimawh ber a ni. Bible hrilhlawknaah chuan hrilhlawkna ni khat chu kum sangkhat nen a inang a ni (Numbers 14:34; Ezekiela 4:6;
Luka 13:32). Kar 69 leh zâwlnei ni 483 (69 x 7 = 483 B.C) chuan kum A.D. 27-ah min hruai thleng a ni.

Isuan A.D. 27-a baptisma a chan hnuah Messia angin a rawngbawlna a tan a, chu chu 457 B.C.-a thupek pek a nih hnu kum 483 chiah a ni a. Hei vang hian Isua‘n a baptisma a chan hnuah, “A hun a thleng tawh a, Pathian ram a hnai tawh,” tiin thu a hril tan a (Marka 1:15). Daniela 9:25 pawh hian hun hrilhlawkna chungchang a sawi bawk.

9. Hrilh lâwknaah eng thil nge thleng leh tûr?

Daniela 9:26-27 Tin, hapta sawmruk leh pahnih hnuah chuan Hriakthiha chu __________ a ni __________ a, eng mah a nei tawh lo vang; tin, lal lo kal tûra mite chuan khawpui leh hmun thianghlim chu an tichhia ang. A tâwpna chu tui lian nên a ni ang a, a tâwpna thleng pawhin indona a awm ang, chhiatnate chu a inruat sa a ni. Tin, hapta khat atân mi tam tak hnênah thuthlung nghet tak a siam ang a; hapta __________ chuan inthawinate leh thilhlante a tibâng ang; tin, tiṭiautu chu tenawmna thla chunga chuangin a lo kal ang a, tâwpna, lo thleng ngei tûra ruat sa thleng chuan thinurna chu tiṭiautu chungah chuan leihbuak a ni ang,” a ti a.

Note: Kar 70 chhunga hrilhlawkna kar hnuhnung ber chungchang a ni a. A.D. 27 thlasik lai a hriak thih aṭanga kum thum leh a chanve chhiar chuan A.D. 31 thlasik laiah min hruai thleng ang a, chu chu Isua kraws-a an khenbeh lai tak a ni. A thih lai hian biak in puanzar chu a chung atanga
a hnuai thlengin, hmun hnihah then a ni a (Matthaia 27:50-51). Chu chuan Isua chu Pathian Beram No a nih avang in inthawina kalphung chu a titawp ta tih a tilang a ni. A hnuaia time line hi lo en ve teh:

10. Isua’n a zirtîrte chu eng pawl hnênah nge thu hril hmasa tûrin a hrilh a?

Matthaia 10:5-6 Chûng sâwm leh pahnihte chu Isuan a tîr chhuak a, an hnênah heti hian thu a pe a: “Jentail-te kawngah kal suh ula, Samari mite
khua rêng rêngah pawh lût suh ang che u; amaherawhchu, __________ hnam berâm bote hnênah chuan kal zâwk ang che u.

Note: Isua chuan a zirtirte chuan Judate hnenah thu an sawi hmasa tur a ni tih a sawi tlat a, a chhan chu kum 490 chhunga Messia pawm leh puan theihna hun remchang an neih atanga kum thum leh a chanve an la neih avangin. Daniela 9:27-a hrilhlawkna chuan Isuan thuthlung, a nih loh leh chhandamna ruahmanna ropui tak chu mi tam tak hnenah hrilhlawkna kar khat (kum literal kum sarih) chhung atan a nemnghet dawn tih a sawi a. Mahse Isua chu a hnam thlan tâna ruat kar hnuhnung ber zîngah chuan kraws-ah khenbehin a awm a, chuti a nih chuan engtin nge a thih hnuah an hnêna thuthlung chu a nemngheh theih ang? A chhânna chu Hebrai 2:3-ah kan hmu a: – Chuti taka chhandamna nasa tak kan ngaihthah chuan engtin nge kan pumpelh ang; chu chu a tirah Lalpa sawi a ni a, a thu ngaithlatute chuan kan hnênah an nemnghet ta a ni, a ti a. Isua zirtirte chuan chu kum thum leh a chanve hnuhnung ber chu Judate hnênah thu an hril a, chu hnam chuan A.D. 34-a chanchin ṭha thuchah chu official-a an hnawl hma loh chuan; Stephan-a, deacon fel tak chu vântlâng hmaa lungin an denghlum a nih kha. (The Floating Week tih thupui hmanga supplement en rawh.)

11. Isua’n a mi thlante hnênah eng vaukhânna nge a pêk?

Matthaia 21:43 Chumi avâng chuan, ‘Pathian ram chu in hnên ata __________ a ni ang a, a rah chhuah tûr __________ hnênah pêk a ni
ang,’ tih ka hrilh a che u.

Note: Mipuiten Messia an hnâwl tlat chuan Juda hnam dinhmun bik chu hlihsak a ni ang tih Isua n a sawi chiang hle a.

12. Chuti a nih chuan Matthaia 21:43-a Isua’n a sawi “hnam” dang, A mi thlante lo ni tur chu eng nge ni?

Galatia 3:29 Chutichuan, rinnaa __________ chu Abraham rinawma nên malsâwmin an awm ve ṭhîn a ni.

Rom 2:28-29 A lang maia Juda mi ni chu Juda mi tak a ni lo va; a langa tisa maia serhtan chu serhtan tak a ni bawk hek lo. Amaherawhchu, a lang mai ni lova __________ mi ni chu Juda mi __________ a ni; tin, serhtan tak chu rilru lama tan a ni, lehkha thu maiah ni lovin, thlarauvah a ni; chu mi chuan mihring fak a hlawh lo va, Pathian fak a hlawh zâwk a ni.

Note: A.D. 34-a Stephan-a lunga denhlum a nih atang khan (Tirhkohte 7:58-59), Juda hnam te chu Pathian hnam thlan an ni tawh lova. An tâna Pathian ruahmanna chu an dodâl reng avângin, Israel hnam chu hun tâwp hrilhlâwkna hmunpui ber a ni tawh lo. Tunah chuan Isua pawmtu zawng zawngte chu a mi thlan an ni tawh a, tunah hian Pathianin Israel tak tak hnena a thutiamte chu thlarau lam Israel-te tan pawh hman theih a ni tawh (Rom 9:6-9).

13. Daniela hnêna thu sawitu vântirhkoh sawi dân chuan, kum 2,300 tâwpah eng nge thleng ang?

Daniela 8:14 Tin, ka hnênah, “Zîng leh tlai sânghnih leh zathum thlengin; tichuan, hmun __________ chu then __________ a ni ang,” a ti a.

Note: A.D. 34-ah chuan ni 2,300 chhunga hrilhlawkna atangin kum 1,810 a la awm a. (A hnuaia diagram-a nite hi chhinchhiah ang che.) A.D. 34-ah kum 1,810 kan belh chuan kum 1844 thlasik lai kan thleng a, vantirhkoh chuan chutih hunah chuan van hmun thianghlim chu tihthianghlim a nih tur thu a sawi a. (Lei hmun thianghlim chu A.D. 70-ah tihchhiat a ni ta a ni.) Isua, vana kan puithiam lalber (Hebrai 4:14-16; 8:1-5) chuan van hmun thianghlim atangin sual thu ziakte chu a paih ṭan ta a (Thupuan 20:12; Tirhkohte 3:19-21) in 1844. He rorelna hun hmasa ber hi Isua lo kal lehna hmaa thil thleng a nih avangin, lo kal hmaa rorelna an ti a.

14. Pre-advent judgement-ah hian tu case nge ngaihtuah mek?

1 Petera 4:17 Rorêlna chu __________ __________ hian ṭan a hun tawh si a; tin, keimahni maha a ṭan hmasak chuan, Pathian Chanchin Ṭha thu
zâwm lote tâwpna chu engtin tak ni ang maw?

Note: He rorêlna hmasa ber hian Pathian fate nia inchhâlte chauh a ngaihtuah a.

15. He rorêlna hun hmasa berah hian eng nge kan zir chian ang?

A. Thupuan 20:12 Tin, mitthite chu a lian a têin lalṭhutphah hmaa ding ka hmu a; tin, lehkhabute an hawng a; tin, lehkhabu dang, Nunna Bu chu
an hawng bawk a; tin, mitthite chu __________ ziak an thiltih ang zêla rêlsakin an awm ta a.

B. Thuhriltu 12:14 Pathian chuan __________ zawng zawng chungah ro a la rêl dâwn si a, thil __________ engkim, a chhia emaw, a ṭha emawte
pawh, tih hi.

C. Jakoba 2:12 Chuvângin, __________ __________ rorêlsak turate angin thu sawi ula, thil ti bawk rawh u.

Note: Rorelnaah hian finfiahna awmte chu vâna lehkhabu dah atanga lo chhuak a ni a, chutah chuan mi nun chanchin chipchiar zawng zawng a awm a (Sam 56:8 pawh en bawk ang che.) Thupêk Sâwm, Pathian dân chu rorêlnaah a tehfung a ni ang (Thupuan 22:14).

16. Rorelnaah Pathianin mi puhtu a ni em?

Thupuan 12:9-10 Tin, dragon lian pui, rûlpui tar, __________ leh Setana an tih, khawvêl zawng zawng bumtu chu an paih thla ta a; leiah an paih a, a tirhkohte pawh an paih thla tel ve a. Tin, vânah chuan aw ring takin, “Tûnah chuan kan Pathian chhandamna leh thiltihtheihna leh ram chu a lo
thleng ta, a Krista thuneihna nên; kan unaute hêktu, kan Pathian hmaa a chhûn a zâna __________ ṭhîntu chu an paih thla ta si a.

Note: Ni lo! Setana chu min puhtu awmchhun a ni. Vanduaithlak takin Kristian thenkhat chuan Isuan rorelna hun laia min khawngaih turin Pa hi a rilru hneh a tum niin an ngai a, mahse Isuan, – Pa ngeiin a hmangaih che u a ni, a ti a (Johana 16:27 ah hian a awm).

17. Rorel lâwkna lo thlen hma hian keimah chauhin ka ding tur em ni?

A. Isua hi kan thurawn petu a ni (1 Johana 2:1).

B. Isua chu kan rorêltu a ni (Johana 5:22).

C. Isua hi kan thuhretu rinawm leh dik tak a ni (Thupuan 3:14).

Note: Lawmthu kan sawi e, ni lo. Rorelnaah chuan Isua chu Kristian ukil, rorêltu leh thuhretu a ni. Isua tana i nun chuan i hloh thei lo (Rom 8:1; Kolossa 1:12-14)!

I CHHANNA

Isua chu rorelnaah i ukil a nih chuan i thubuaiah hnehna chan a tiam a ni. Vawiin hian i nun chu A hnenah i hlan ve thei dawn lawm ni?

CHHANNA ___________

ZIR BELHNA

Hemi hmuna thu awmte hian i zir zau naah a pui ang che.

Floating Week chu a lo thleng ta

Bible zirlai ṭhenkhat chuan Daniela-a kum 490 chhûnga hrilhlâwkna pêk kar tâwp ber (a nih loh leh kum tak tak pasarih) chu an thliar hrang a, hun tâwp lama Krista dodâltu hnathawh leh kum sarih chhûnga hrehawm tawrhnaah an ngai a ni. Hetiang tih dan hi Bible-in a thlawp lova.

Thudik tlemte han thlirlet ila:
A. Kum 490 chhunga hrilhlawkna hi hun kal zel a ni a, Daniela 9:2-a Pathian mite tana sal tan kum 70 chhunga an awm dan pawh kha a ni.

B. Hrilhlâwkna kum sarih hnuhnung ber bul ṭanna chu Isua baptisma chan hun kha a ni (A.D. 27). Hei vang hian, – “A hun a thleng ta” tiin thu a hril tan ta a ni (Marka 1:15).

C. Kraws-a a thih lai tak, A.D. 31 thlasik lai khan Isuan – “A kin ta” tiin a au chhuak a. Hetah hian Chhandamtu chuan Daniela bung 9-a a thih thu hrilhlawknate chu chiang takin a sawi a, chungte chu hetiang hi a ni:
1. Messia chu – tihboral, a nih loh leh kraws-a khenbeh a ni ang (chang 26).

2. Pathian Berâm No dik tak anga mi zawng zawng tâna thihna hmangin – inthawina leh thilhlan chu a titawp ang (châng 27; 1 Korinth 5:7; 15:3).

3. Sualna avânga inremna a siam ang (chang 24).

Messia sawi lâwk anga a lo kal lehna chuan, a hun takah kum 490 leh 2,300 chhûnga hrihlâwkna pum puia ni zawng zawng chu a thlen famkimzia a târ lang a ni.

Panorama of Prophecy, Lesson 11 ©2022 Amazing Facts International All Rights Reserved