
THIHNA ATANA CHHINCHHIAHNA
Genesis 4:1-15
THAWNTHU..........

Adama leh Evi te fapa pahnih kha an nungchangah leh an mizia ah nasa takin an danglam a. Kaina kha chuan lo lam hna leh thilsiam hna chu a tuizawng a ni a, Abel-a ve thung chuan tlang ram leh phai ruam fan vel nuam a ti thung
Adama leh Evi te bawhchhiatna avanga sual alo luh hnu khan Pathian chuan halral inthawina dan a rawn duang chhuak a, thisen chhuak lo in sual ngaihdamna a awm si lo (Hebrai 9:22). Halral thilhlan / inthawina chuan nakina Isua Krista mihring anga alo kal hun a Pathian beramno anga khawvel sual tan alo thih tur a kawk tih a hril a. Abel-a chuan thuawih takin rinna nen beramno a sual thawi nan a rawn la a, mahse Kaina erawh chuan Pathian thu ang thlap thlap a tih ngaiin a hre lo. Inthawina kaldan phung chu buai riau leh thil hlan tur a ken ve hrim hrim a Pathian chibai a buk ve phawt chuan, a tih / sawi dan ang kilh kelh a tih tulin a hre lo a. Tichuan a lo ami thlai chu inthawi nan alo keng a. Van atanga meiin Abela halral thilhlan a kang ral vek mai chu thik em em in alo thlir reng a, a inthawina chu chhan a ni ve si lo. Pathian chuan hmangaihna nen Kaina chu inngaitlawma thuawih turin a hrilh a, mahse Kaina erawh chuan luhlul takin a hel lui tlat a. Abela pawh chuan a u chu zaidam takin hrilhfiah a tum a, mahse Kaina chu nasa takin a thin a lo ur ta a. Nikhua alo hriat leh meuh chuan Abela taksa thi hnuang chu a ke bulah chuan alo let reng mai a. Pathian chuan Kaina chu anchhia a lawh ta a; a chunga hremna a a phunnawi hnu chuan, Pathian chuan chhinchhiahna a pe a, chhuan lo la awm tur ten tualthahna hmasa ber avang a phuba an lak loh nan a ni.
Thupuan chuan tawpna hunah chuan Christian te zingah Pathian chibai buk dan leh buk hun chungchangah inhnialna / indonna a awm leh dawn tih min hrilh a. Chuvangin mitin te Pathian chhinchhiahna emaw sakawlh chhinchiahna in emaw chhinchhiah (hriat) kan la ni vek dawn a ni.
ZIRLAI
Bible thu i chhiar zawh hnuah a kar awlte hi dah khat rawh.
1. Tu te nge berhbu pasarih hri hnuhnung laka him turte kha?
Thupuan 7:3 “Kan Pathian bâwihte chu an __________ kan __________ hma loh zawng khawmual leh tuifinriat leh thingte chu tichhe rih suh u,” tiin a au va.
Note: An chala Pathian chhinchhiahna nei tute chu berhbu pasarih hremna lakah venhmin an ni ang (Sam 91:7-11).
2. Mi fel ten he chhinchhiahna (seal) an chal a an neih tur hi eng nge?
Isaia 8:16 Hriattîrna thu zial hi phuar la, __________ thu hi ka zirtîrte zîngah nemin chhinchhiah rawh.
Note: Pathian chhinchhiahna chu a danah te hian kan hmu. Chhinchhiahna nemkai (seal) hi lehkha (document) ti nung (official) tu a ni a, zia leh nihna pathum a nei a: Hming, nihna leh thuneihna zau zawng. Entirnan: “Persia lal Kura” Ezra1:1.
3. Dan sawm zinga a khawi ber hian nge seal (chhinchhiahna nemkai) a chuang thin thil pawimawh nei kim vek?
Exodus 20:11 Ni ruk chhûngin __________ lei leh vân te, tuifinriat leh a chhûnga awm zawng zawngte chu a __________ a; tin, a ni __________ ni chuan a châwl ta si a. Chuvângin, Lalpan Chawlhni chu mal a sâwm a, a tithianghlim ta a ni.
Note: Dan sawm a a palina chauh hi seal (chhinchhiahna nemkai) a thil pawimawh pathum neikim vek chu a ni :
1) “LALPA” – A hming,
2) “siam” – Siamtu a nihna,
3)”Lei leh van te, tuifinriat leh a chhunga thil awm zawng zawng te” – A lalram zau zawng.
4. Pathian khan a thiltihtheihna danglam tak chhinchhiah nan eng nge a pek?
Ezekiela 20:12 Chu bâkah, kei leh anmahni inkâra __________ nân ka Chawlhnite chu anmahni ka pe bawk a, kei hi Lalpa, anmahni serh hrangtu ka ni tih an hriat theih nân.
Ezekiela 20:20 Ka __________ serh ula, kei leh nangni inkâra __________ a ni ang a, Lalpa in Pathian chu ka ni tih in hriat theihna a ni dâwn nia,” ka ti a.
Exodus 31:12-13 Tin, Lalpan Mosia hnênah, “Israela thlahte hnênah chuan, ‘Ka Chawlhnite hi in serh ngei ngei tûr a ni, in thlahte thlenga keimah leh nangmahni inkâra __________ a ni si a; kei hi Lalpa, nangmahni tithianghlimtu che u ka ni tih in hriat theih nân.
Note: Pathian chuan chiang tak in Sabbath hi a thiltihtheihna chhianchhiahna, a thilsiam leh tih thianghlimna a tan a pe a. A seal, a thuneih chhinchhiahna a ni (Genesis 17:11 leh Rom 4:11; Thupaun 7:3 leh Ezekiela 9:4).
5. Thupuan bung 13 a sakawlh khan eng nge mi zawng zawng nei tura a pek luih?
Thupuan 13:16 Tin, mi zawng zawng a lian a têin, a hausa a retheiin, bâwih leh bâwih lo pawh, an kut ding lamah emaw, an chalah emaw __________ a __________ hlawm a;
6. Sakawlh chhinchhiahna chu eng nge ni?
Note: Zirlai 19 na ah khan Thupuan 13 a sakawlh hmasa zawk chu kan zawng chhuak tawh a. Eng hi nge a thiltihtheihna leh thuneihna chhinchhiahna? A thuneihna chhinchhiahna zawn dan awlsam ber chu papacy (pope rorelna) zawh tawp a tha ber a ni. Catholic cathecism ami han en zuai zuai ila:
Question: Eng hi nge Sabbath ni chu?
Answer: Inrinni(Saturday) hi Sabbath ni chu a ni.
Question: Eng vang in nge Sunday hi Inrinna aiah kan serh?
Answer: Sunday hi Inrinni (Saturday) aiah kan serh chhan chu a thianghlimna / urhsunna / thutakna Catholic kohhranin Inrinni atanga Sunday ah a sawn vang a ni.1
Question: Kohhran hian hetiang dan / kut din theihna thuneihna a nei tih finfiah theihna a awm reng em?
Answer: Nei lo se a ti thei nang, tunlai sakhua mi zawng zawng hian chu chu an pawmpui a ni, nei lo se kar khat a ni hmasa ber Sunday serhna chu kar khata ni sarihna Inrinni (Saturday) atangin a thlak thei lo ang, Bible thuneihna ah a thlakna a awm si lova.2
Chuvang chuan, Pope thuneihna chuan a thiltihtheihna leh thuneihna chhinchhiahna chu Sunday tihthianghlim a ni – Kristian khawvel ami zawng zawng deuh thaw in an pawmpui a ni.
_______________
1 Peter Geiermann, The Convert’s Catechism of Catholic Doctrine (St. Louis: B. Herder Book Co.,1957 edition), P 50
2 Stephen Keenan, A Doctrinal Catechism (New York: P.J Kenedy & sons, third American edition revised, n. d) p.174.
7. Sakawlh chhinchhiahna emaw Pathian chhinchhiahna hi hmuh theih a ni em?
Hebrai 10:15-16 Tin, Thlarau Thianghlim pawh chuan min hriattîr bawk a: “Chûng ni hnuah chuan An hnêna thu ka thlun tûr chu hêng hi a ni,” Lalpan a ti; “An __________ ka thupêkte ka dah ang a, An __________ ka ziak bawk ang,” tia a sawi hnu khân,
Thuhriltu 9:10 I __________ tih tûr a hmuh apiang chu theihtâwpin ti rawh; thlân i kalna tûrah chuan thiltih tûr emaw, remruat tûr emaw, hriatna emaw, finna emaw a awm si lo va.
Exodus 13:9 Lalpa dân chu in kâa a awm reng theih nân, in kutah in tân __________ leh in mit inkârah hriat __________ tûr a ni ang; kut chak takin Lalpan Aigupta ram ata a hruai chhuah che u hi.
Isaia 59:6-7 An maimawm rîl puan chu silhfênahte a chang lo vang a, an thiltihte chu an inbel hek lo vang; an thiltihte chu khawlohna thiltihte a ni a, thil râwng taka tihna chu an __________ a awm bawk a. An __________ chu thil ṭha lo lamah a tlân ṭhîn a, pawisawi lo thisen chhuah tûrin an hmanhmawh ṭhîn; an ngaihtuahte chu khawlohna ngaihtuahnate a ni ṭhîn a; ṭiauna leh chhiatna chu an kawngahte a awm ṭhîn.
Note: Sakawlh chhinchhiahna emaw Pathian chhinchhiahna chu ualau takin hmuh theih in a awm lo. Chal chuan kan ngaihtuahna thinlung a entir a, kan kut ve thung chuan kan thil tih /thawh a entir a ni. “Kut” leh “mit inkar” te hi chhinchhiana awm reng / nghet Bible ami, mihring ngaihtuahna leh thiltih / hnathawh entirna a ni (Exodus 13:16; Deuteronomy 6:8; 11:18). Miin Bible thudik aia Sunday serh luih tlat a thlan chuan sakawlh chhinchhiahna a dawng ang a, Sabbath ni a hnathawh a thlan luih tlat emaw ualau tak a remchan zawkna chhan eng emaw vang a Sunday dan a vawng lui tlat a nih chuan – entir nan a hna emaw chhungkua vang emaw thildang vang te in. Chhinchhiahna chu hmuhtheih loh ni mahse, Pathian chuan tute nge eng chhinchhiahna nge an neih tih a hre vek a (2 Timothea 2:19). Mi tin mahni theuh chhinchhiahna kan insiam dawn tihna a ni. Pathian ni thianghlim ka zah a ka ngaihsan chuan Sabbath ka serh ang a, a chhinchhiahna min pe ang a. Sabbath lem zawk ka ngaihsan chuan sakawlh lam tang angin min chhinchhiah ve thung ang.
8. Engtin nge Isuan a chhiahhlawh te a thliar hran?
Rom 6:16 Tu hnênah pawh an thu __________ tûra bâwiha in luh chuan (thihna khawpa sual bâwih emaw, felna khawpa thu âwih bâwih emaw), a thu in awiha bâwih chu in ni tih in hre lo vem ni?
Johana 14:15 Nangnin mi hmangaih chuan ka thupêkte chu in __________ ang.
9. Tu emaw tal in sakawlh chhinchhiahna chu an nei em?
Thupuan 13:17 chhinchhiahna - sakawlh hming emaw, a hming nambar emaw - neite chauh lo chuan tu mân eng mah an __________ leh an __________ theih loh nân.
Note: Tunah chuan tuman chhinchhiahna an la dawng lo a. Mahse nakinah tih luihna thuchhuah a nih hunah chuan sakawlh chhinchhiahna nei tute tan chauh lei leh hralh phal a ni dawn a ni. Chutih hunah chuan Sabbath thianghlim la vawng tlat tute chuan an nunna chan huam in an ti ang a (Thupuan 13:15), mahse an chhia leh tha hriatna ngei a Pathian ni thianghlim zah lo a mihring dan siam thlang lui tlat tute chu Krista dodaltu puanzar hnuaiah an in dah ang. Tu pawh Isua tan a rinawm tlat a, a ni thianghlim vawng tlat tute chuan Pathian chhinchhiahna ropui tak an dawng ang, tichuan kumkhua in Pathian ta an ni tawh ang. Tui lai rap a awm tum te pawh Krista dodaltu lam a chhiar tel an ni vek dawn (Matthaia 12:30).
10. Eng thil pahnih nge Krista dodaltu khan thlak danglam a tum ang?
Daniela 7:25 Chungnungbera kalhin thu a sawi ang a, Chungnungbera mi thianghlimte a tichau vang; __________ leh __________ chu tihdanglam
a tum ang a, hun khat leh hunte leh hun chanve chhûng chu a kuta pêk an ni ang.
Note: Daniela 7 hian thuthlunghlui bu a Krista dodaltu thiltihtheihna alo pholang a. Chiang takin hunte leh Pathian dante tih danglam a tum tur thu a lo sawi a ni. Pope thuneihna chuan Pathian dan tihdanglam a tum a
1) Thupek pahnihna milem biak khapna a paih bo a,
2) Thupek palina titawiin thumal 94 atang thumal 8 lek ah eng ni hi nge Sabbath tih hriat theih loh nan,
3) Thupek 10 na hi pahnih ah an then a.
Pope thuneihna in Pathian hunte thlak danglam a tumdan chu:
1) Mi dangte kar khat a ni sarihna aiah ni khatna hi Sabbath a ni tih rin tir.
2) Pagan Rome (Rome in milem an biak lai) a an tih dan thin, ni tlak atanga ni intan thin chu zanlaiah a thlak bawk. Pathian Sabbath chu Zirtawpni ni tlak atanga Inrinni ni tlak thleng a ni thung (Leveticus 23:32). Keini thi thei te chuan Pathian dan thianghlim leh hunte hi thlak danglam kan tum ngam ngai tur a ni lo (Matthaia 5:18).
11. Pathianin hmanlai puithiam leh rawngbawltute a sawiselna kha eng nge?
Malakia 2:8-9 Nangni erawh zawng kawng ata chu in lo pêng ta a; __________ chuan mi tam tak in petektîr a; Levia thuthlung chu in tichhia a ni,” Sipaihote Lalpa chuan a ti. “Chuvângin, kei pawhin, ka kawngte zawh tu mah in awm lohva, Dân thûa mi thlei __________ in neih zâwk ang zêl hian, Mi zawng zawng hmâah hmuhsitawm leh tlâwmin ka siam che u a ni.”
Hosea 4:6 Ka mite chu hriatna tlâkchham avângin tihboral an ni a, Hriatna i hnar avângin kei pawhin ka puithiam i nihna ata ka hnar tawh ang che. I Pathian __________ i __________ vei a, Kei pawh hian i fate ka theihnghilh ve ang.
Note: Pathian rilru hi a na tho thin, a rawngbawltuten a thupek pariat emaw pakua emaw zawm mahse midang Sabbath serhna a an tluk tir thin avang hian. Kohhran tin hian Sunday tih thianghlimna Bible ah a awm lo tih hi chu kan pawm vek a. Lungchhiat thlak tak a ni, Protestant te leh Catholic te hi Pathian rorelna hmaah chuan thiam loh chang in an din dawn; Pathian Sabbath thianghlim an hnawl avangin! (Exodus 31:17; Ezekiela 20:12). Van Pathian ropui tak leh a thil din chhan zawng zawng entirtu a chhinchhiahna ni bawk hi eng mihringin nge khawih danglam ngam ang?
12. Pathian dana thil ropui takte kha thuthlung hluia hruaitute khan engtin nge an lo ngaih?
Hosea 8:12 Ka dân chu ka ziaksak rei rui a; Mahse, thil __________ takah an ngai a ni.
Note: Hunte a inthlak danglam lo. Pathian chuan a Sabbath, a chhinchhiahna ropui tak chu a thupek lai tak ah dah in “Hre reng rawh” tiin, hre reng tur in min duh a ni. Mahse mak deuh mai in a ni sarih ni Sabbath serh chu thil dangdai tak ah an ngai lawi si.
13. Zilhna khun khan tak mai sakhaw hruaitute hnena a Sabbath thianghlim chungchanga a pek kha eng nge?
Ezekiela 22:8 Ka thil serhte i __________ a, ka Chawlhnite i bawhchhia a.
Ezekiela 22:26 A puithiamte pawhin nasa takin ka dân an bawhchhia a, ka thil serhte an tibawlhhlawh a ni, thil serh leh thil narân rêng rêng an thlei lo va, mite lah thil thianghlim leh thianghlim lo an __________ chuang hek __________; ka Chawlhnite chu an __________ a, chuvâng chuan, an zîngah chuan tihhmingchhiatin ka awm a.
Note: Pathian chuan sakhaw hruaitute ‘Sabbath in awmzia a nei tawh lo titute leh Pathianin chuti chuan a sawi’ ti tute (mahse a sawi si loh te) a zilhhauhna a ni.
14. Eng sualna nge Pathian khan hruaitute kha sim tura a tih?
Isaia 58:1, 13-14 “Ring takin au rawh, inren suh, tawtawrâwt angin i aw chhuah tuar tuar la, ka mite hnênah an bawhchhiatna chu __________ la, Jakoba chhûngte hnênah an sualnate hrilh bawk rawh. ... Chawlhni bawhchhe lo tûra, ka ni thianghlima i __________ zâwng ti lo tûra i kephah chu i hawi kîrtîra, Chawlhni __________ i tiha, Lalpa ni thianghlim chu zahawm i tiha, mahni kawng zawng lova, mahni nawmsak bâwl lova, mahni thu sawi lova i chawimawi chuan, Lalpa chungah chuan i lâwm ang a; leilung hmun sângahte chuan ka chuantîr ang chia, i pu Jakoba rochun thilin ka châwm ang che.” Lalpa kâ chuan chu chu a sawi tawh a ni.
Note: Pathian khan thlarau lam hruaitute chu Sabbath an bawhchhiat avangin sualah a puh a, a mite chuan an serh tur a ni si. A zirtirte ang kan hminna (nihna) awm chhun chu Pathian thu awihah chauh hian a ni mihring thu aiin (Tirhkohte 5:29).
15. Isua ilo pawm a, a hnung zui pumhlum tura i inpek hian eng nge lo thleng?
Matthaia 11:29 Ka nghâwngkawl bât ula, ka hnênah zir rawh u; thuhnuairawlh leh rilrua inngaitlâwm tak ka nih hi; tichuan, in __________ tân __________ in hmu ang.
Note: Ilo inthlak / pianthar hian chawlhna leh thlamuanna ropui tak i thinlung ah alo thleng ve nghal a. Sabbath awmzia “chawlhna” chu hahchawlhna leh thlamuanna piantharna avanga lo awm a entir a (Hebrai 4:1-10). Mi piangthar dik tak chuan Sabbath chu malsawmna chhinchhiah nan an chawl ang (châng 4, 9, 10 en ang che). Piangthar in Sabbath serh avanga hlimna a chan ang hi eng hlimna mah a awm lo.
I CHHANNA
Sakawlh chhinchhiahna “Aih” ti a i chhan hma in, Pathian chhinchhiahna “Aw”ti a i chhan phawt a ngai. I thinlung kawngkhar ah i chhanna nghakin a ding reng a ni. Nagmah siamtu leh chhandamtu ah i pawm tih entir nan a Sabbath ropui puanzar hnuaiah chuan i lut ve dawn em?
CHHANNA: ___________
ZIR BELHNA
Hemi hmuna thu awmte hian i zir zau naah a pui ang che.
Eng zawhna pawimawh tak nge Pope thuneihna chuan Protestant te a zawh?
Protestants’ te hian papacy zawhna an zawt thin a, “Eng vang a Pathian dan thlak danglam ngam nge i nih?” tiin. Mahse protestant te hnena Catholic kohhran in zawhna an siam hi a hriam zawk a ni. Tihian – “Inrinni chu Judate Sabbath a ni tiin min hrilh ang a, chuan Kristian te Sabbath chu Sunday ah sawn a ni tawh tiin. Thlak danglam maw! Tu thuneihna in maw? Tu nge Pathian thupek thlak danglam thei ang? Pathian chuan tihian a sawi a ni, “Ni sairihna chu thianghlim tak in i serh tur a ni,” tiin. Tunge “In hna leh khawvel thil sumdawnna tinrenga a ni sarih ni ah chuan in thawk thei ang; mahse ni khatna erawh hi chu in serh thianghlim tur a ni,” ti thei ang? Heihi zawhna pawimawh ber te zing ami a ni, engtin nge i chhan dawn ka hre lo. Protestant i inti a, Bible leh Bible thu chauhin ka kal i inti a, mahse thil pawimawh tak mai, kar khata a nikhat serh chungchangah, Bible a chiang taka inziak lak atangin i kal peng a; Bible in a sawi aiin ni dang hmang a. Kar khata a ni sarihna serh thianghlim tur a tih hi thupek sawm zinga a palina a ni a, a dang pakua kha chu la zawm tur angin i ngai a; mahse a palina khawih danglam turin tunge thuneihna pe che? I thuriah i nghet a, Bible ang zelin ka kal i tih chuan Thuthlung Thar bu atanga thlak danglamna engemaw tal i phawrh thei tur a ni.1
1 Library of Christian Doctrine: Why don’t you keep the Sabbath day? (London: Burns ang Oats, Ltd) pp 3, 4
Panorama of Prophecy, Lesson 20 ©2022 Amazing Facts International All Rights Reserved