
Akukau W lashika
Mathi 3:1-12
XU-GHILI......

Jisu no pi, “totimiqono punusu keu gholo Johan Baptist nguno akijeu kutami ipeghimphi.” Mathi 11:11. Jisu no khiu vilo tungkupumiqo gholo akijeu ipi ku keu ghili ninguye kiu ithi ania? Kughou Johan Baptist no Judeaa ghakhu lo aghasaqha lono kutsuthu keno tile, aqha kumtsu lo mile mile lono timiqono ighieno akuka kughushu lono msamo ighumono eno ighono akuchunimi lakhi shipuzu kutsu akeu tsape ini nike she ighi.
Tipau ghulokilo achineh lo sakiphemiqo pesu pa kimighijukelo pa kuxu ye ighono akumthsa akughuvu eno akuchuniu kuxu lo xu akeu ithulu. Achineh miqo phimini ye ighono jukighilepu shi pepu, ikemu paye Camel mhi no ghokeu phimini pepu eno ashiyiko pesu pa po khapu. Panongu ye chuqu-kusho akiqheu pesu pano chuqu kusho shi, ikemu paye aghasa lo yetsuni chu, eno akhi kichizu chuche. Paye atsaiji eno akumto jiqo shomo, Alhou Kimithe Ghungu no pa chhitoi (Luk 1:15).
Pa kukutsu ki ye aphughi lo akighiche Synagogue kumo, ikemu aghasaqha lo atunhekhi qholo akhila qalo eno aghoki mukuqo lono pa kukutsu ki shinike kishelu. Aqha kumtsu lono timiqono she ighieno pa jukelo paye old testament lo tungkupumi phimini pepu aghikeu ithulu eno pi, Hipauye Elijah keshya?” Ikemu paye Elijah thoshi punuide ighi anike kumo. Kughou kungumi Gabriel no pa puh aza vilo pa ghili pikeno tile paye Elijah ghungu lono eno kuka lono ighinikeu pipuatsu ... pa pelono Ampeu ikighi laghi kutotsu penikeu ghili pithitsu (Luk 1:17).
Johan kumla hukuthu khadu (key) ye Elijah no shikeu toi Akimithe Ghungu kuka lono Alhou timiqo dolo xukikithe (revival) huthu penikeu shi. Pa kukutsu akhotou ye timiqo pelo pano xine kipimi kumlaqo launo amulopebideve eno Ampeu lau xaide ighieno Jisu no atughiu ayeghilo ighiniye akeu ghenguno kutolupenikeu shitsu.
Bible no pi akeuno, tile ashekha tsalaqolo Elijah eno Johan Baptist pama kumla tho, timiqo pelo Jisu akiniu ide ighiniye akeu ghenguno kutolupenikeu tsape pesu ayeghiqha lo timi jeli kumtsu lau kutughu tsunikeu kumla kije shinikeu pi ani, “Julo, Ampeu tsala kije eno kumsapu ighinike zulo Ino Elijah tungkupuu nongu lau puutsunani.”Malaki 4:5.(Joel 2:28-31 loghi julo).
PHIJUNIKEU
Hi aqhou Bible kiyeh tsupuakeqo lo phijuno hetha puakeu lo shepichhivelo.
1. Akimithe Ghungu no Johan kuxu chhitoi tsukeu tuqhou, momu ithikutho ye kiukya?
Luk 3:16 Johan no khochile ... “kuchouno niye azu pesu nongu baptiz shitsu ani; ikemu I thiu Lakhi chekeuye, niye Pa pukhukuqho kutsugha ghi ___ kuzupu ____.”
Johan 3:30 Paye alaushi thuuve nani, ikemu niye ___ ve nani.
HI ITHILO: Akimithe Ghungu no Johan Baptist kuxu chhitoi tsukeu lono paye thosu kuxu lo nguno alau akuchuniu shive. Pa kuxu qhoi pesu Ampeu tsuveno Pa kumla shitsu. Pano timiqo lau Jisu ye pa nguno akijeu akiqheu ke ipi kichepiye Tsukulupu huno pa lokivi akiqheu shive. Pano kiu shilukeno tikumtsu Alhou jukuvupu ghenguno shitsuke.
2. Johan Baptist ye kuchoyehsu phichekeshya?
Johan 1:23 Pano pi: “Niye ___ lakhi, aghasaqha lono, “Ampeu laghi kutotsulo” ipi igha akeuke, Isaya ___ no pichhopuakeu kiqi lono.
HI ITHILO: Iye, Johan ye kuchoyehsu phicheputsa, kughengu paye Isaya tungkupuu tsa ikhipheluno pi puanike ghenguno.Bible no pi akeuno, Johan no pa khopemiqo vilo kukhumuzuno akighini shilopi kutsuche (Mathi 9:14). Hi shikeu ye paye Ampeu lau pa kikimiye thonhei akeu shepe (testimony) lakhi. Ningu ghi pa toi luthu shi Bible study shikelo ningu mulo kumtsu suno Ampeu kimiye eno Pa ghili alau ithilunike ghenguno Pa Kimithe Ghungu khulumayesake.
3. Johan Baptist ye puloniqhiyi Jisu ghili thopi tsukeshya?
Johan 1:29 Thoghiu ___ no pa lau chekeu ithulu, eno pi,“ ___! Alhou w Bheriti ayeghi lo miqo xine ikhisuuvetsukeu!”
HI ITHILO: Alhoayeh lono Johan ye pa likhi aghasaqha lo yenguikeu a lo ngoche (Luk 1:80) tishimu paye Jisu ghenguno pa kuxu tsuvenike msamono timiqo vilo pekipheshi Jisu no ayeghiqha Xachilekuluu ke ipi kichepiye. Titoi, ishighi kutomono pano kuxu kupumono Jisu ghili thopi tsu ani.
4. Johan Baptist no vejoi kutsukeuye political eno religious lo sakiphemiqo nguno alau ajehkipi shivekeshya?
Luk 7:30 Pharisimi eno ayehzakukutsumi qono Alhou no panongu ghenguno sughitsukeu kupulo hu ___ eno pa pelo baptiz shitsupemove.
Luk 3:19,20 Ikemu pano Herod Ahng ___pive, Herod no akumla lhokusa shike ghenguno, ... tileno pa kughape ___ lo khathave.
HI ITHILO: Johan no pekipheshi tipau tsala lo ajehkipi shi axine shi akeu lo religious lo sakiphemiqono chhosukeu ghenguno panongu lomi pive. Ashekha tsala lo amulopebideve eno akimitheshi xulo pikeu tsape tsukeu political lo eno religious lo sakiphemi akughushumiqo ye kiumu ajehkipishi ikhilutsumove eno gihutsumove nani.
5. Bible lo achikuchi ni keu eno ayehkishi phimini pepukevilo pi lakukha anikeshya?
1 Timothi 2:9 Niye totimi pelo pano phimini ___ eno akuzupushi kithikiyi pepupenishike, asapilipu,___ chi eno achiku chi eno amekusho phimini pepu penishimo.
1 Pitor 3:3,4 Nongu ye juvipeniaye ___ nanu pepu ___ shuna pesu mlakeu nhemughaqo ___ kevilo. Ikemu nongu jukiviye nongu mulo lo iqunheikeu eno ivunheikeu ghungu pelo nongu jukivi shipelo. Alhou gizulo hitoikeuno amekusho chi lakhike.
Isaya 3:18-23 Atsala lakhi cheni Ampeu no akijivilo qhiyi achekeu nhemgha kumtsu suwuvetsu nani, Achipu achila ngo ___ alaunhelo ngo ___ panoqo gi kunha phi, pano kutsukuqho ngo kuduu gha, panoqo umlolo ngo panoqo ___ panoqo ___ Ngo anigipelo akukhayi.
HI ITHILO: iye Johan Baptis ye phimini jukivi mekusho pepumoe, - ningu christomi no pa lau no shikalumayesa, ithe tikheli miye phimini fashion jekuku lono ighumono pepu auva, Alhou ye aphi kumtsu kuzu pulo ipiamoe, ikemu ningu ye Alhou jukuvupu lono wumini mayesa, akijivilo qhiyi chekeu nhemgha ningu kuchou yesu lono yehpua keu ye pepu kepu kumo.
Isaya 3:18-23 lono nhemgha kumtsu ithi mo aghiluvi, ikemu ayehghi qha hami loye pegan nhemgha hipako pepu ani eno ningu tiqhelimi ghi hipako papu auva.
6. Johan Baptist kuxu lo Akimithe Ghungu no chhitoikeu ngo pa chuqu mlaleikeu kuma dolo kuthsukime keu anikeshya?
Luk 1:15 Kughengu paye ___ momu akumka ji shomonani. Paye ___ ___ no chhitoinani.
HI ITHILO: Christomiqo ye ishivekeu (fermented) nhemughaqo launo qhoi putosu chemayesa. Ni qhoahji, eno ni kukumusu mithemigheishi qhieno Alhou Ghungu no pikeu tsa ni lolo supulunike ghenguno (Ahole 23:31; Habakkuk 2:15; 1 Pitor 5:8).
7. Alhou ye kiu ghenguno ningu chuqu kusholo hitoi chixechilei pi anikya?
Xakuthami 13:7 Julo, noye mishinani eno anu lakhi punu nani, noye ___ momu tipau ___ khilemu shokevilo, momu ___ thime kiumu chukevilo, kughengu anga ye pa punukeu tsala lono wo pa kithi tsala kutolo Alhou lau akimithe lakhi shinanike.
1 Corinthiami 6:19 Nongu ___ ye Akimithe Ghungu khikhi Alhou no pesu nongu tsukeu ___ ke ipikeu mtha keshya?
HI ITHILO: Ninguno kiu chusu shosu anikeno tipauye ningu qho sasu mutsumishei kuthsukime ani, tipau huno ghukuju tuchileve kulupu shitsucheni, eno achipi ngo achipikumokeu pama dolo kishekututa shiluchenipe. Christomiqono kiu chusu shosu anikeno tipau pelo Alhou jukuvu shitsupelo (1 Corinthiami 10:31)
8. Baible ye ayeghilomi ghushoghili vehu kishi pi Kya?
Jems 4:4 Kiu kiu laghi lo pimu ayeghi sasu ___ shivekeuye Alhou ___ ke.
2 Korinthiami 6:17 Panongu dolono ipeghiveno nongu ___ shivelo, ipi Ampeu no pi ani. Eno mithemokeu ye bukevilo, tishi aye Ino nongu ikhilunanike.
1 Johan 2:15 Tsutsala khiuana ayeghi ___ aye, Apuh kikimiye pa lau ___ vae.
Rommi 12:2 Hipa yeghi sasu ___ shikevilo, ikemu nongu kukumusu ___ pekililuvelo. Tishienapi aye nonguye Alhou kupulo lo tokhoi, akivi eno ikhikulupu shi phulu nanike.
HI ITHILO: Ishi Ampeu no Pa w timiqo kuani, panongu pelo kichekipiye kuxu xupe kutami piye puzu panongu pelo Jisu akiniu ide ighiniye akeu ghenguno kutoluve peniyeke.
9. Christomiqo ye kiu kumsu eno kiu Kishelukepu kya?
Philippiami 4:8 Thime kiuno ___ keno, thime kiuno xuvikeno, thime kiuno amikuchokeno, thime kiuno ___ keno, thime kiuno jukighilepu keno, thime kiuno akivike ipi chenikeno, tsutsala tile ___ aghiaye, eno tsutsala tile akishetsukuzupu mekuashi aghi aye – thime tipaqo shou likhi kumsupuku chelo.
Leshe 101:31 Niye I ___ lo ayikusa ___ qhimonani.
HI ITHILO: Johan Baptist no timiqo ahzatsukeuno, kichighimuto keu launo putosuvelo (Luk 3:14). Ninguno kichighimutokeu ju auveaye ningu ghi ilo tile kusaje auveake. Jisu no ningu kutsu piyekeuno, ashupu asalha xine eno kichighimutokeu xine ye akukumusu lono huthucheni, eno tithiuno akumla lopephe ipeghi cheni ipi (Mathi 5:22, 28). Tighenguno Christomiqo ye TV, eno Video programe qo jukevilo pi lakha acheni, eno kaku khikhi akukumusu lhokusa lo mususasu ilovekepuqo ye khilemu phikevilo pi acheni.
10. Christomi ye kiutoikeu lekiphe inijukepu kya?
Leshe 40:3 Pano ___ ___ pesu I kichi lo sutsu, Alhou akishe tsupenike ghenguno.
1 Samuel 16:23 Eno titoi, kughou Alhou Ghungu no Saul shou anikeno, David no ___ lakhi ikhilu eno pa w lono tipau kuigha kelo Saul ye pa lo putsuluve che, eno pa lau amulokusa kuhaveche.
HI ITHILO: Hipa yeghi lo lejo kungu kivino kiu kiutoi aghileshi aghiepinamu tipaqoye aghungu lo mulokusa shipivi mla. Ikemu bidelauno kungugha lo kukumusuqo shipuhavetsu cheni, eno ni lhoayeh ghi shikimikhevetsu cheni. Aghungu lhokusa no Saul shukughuzu akelo aghungu lo lekungo kujukivi huno pa lo shiputsulu, David le kujukungo kivi huno Saul lopivitsulu puzu pa launo aghungu lhokusa haphevetsu.
11. Christomiqo no asheshu ilhe keuye achipikeshya?
1 Johan 2:6 Khiuno paye pakutoshi Ampeu lau chechenike ipichenikeno Ampeu no kiu toi ___ keno pa ghi titoi ___.
Tito 2:12 Akimithekumoqo qhive, eno ___ lo nhekushuqo qhivelo, ningu ye ighono putsupuloi kemi shimayesa, ningu ye tiqheli hipau lo amikuchoshi eno ___ xumayesa.
HI ITHILO: Hipa yeghi lo lekujukungo kivi phe ilhe puzu kujukileno alhokusa kidiu kumsu kilekeu shi, shipilikile keu le phe acheni. “titoikeu suchedo lo panongu lau Jisu ye kiu kumsu aghinanikya? ipi inijunishi ani. Ampeu ye ninguno titoikeu shikeu shou Pa mulo qimono aghinani putsa.
12. Christomiqo ye kutukakulu saqhi (lottery) eno ghuka kivekeu keu shikepu keshya?
1 Timothi 6:10 Kughengu ___ ___ keuye axine kuhu lakhike. Hitoi shikeu lono hamiye alahkimine lo iloveno pa kupulu iqevecheni, eno pano kutoshi ___ sholuve cheni.
2 Thessaloniami 3:10 Nino nongu lau ahzatsu ani, ___ shimokeu pelo chupe kevilo.
Ahole 28:20 Ikemu khiuno ___ shiluvenike ghenguno ___ mla achenikeno pa ghimekeu shimonani.
HI ITHILO: Drugs shomuzuvekeu toi ghuka kivekeu ghi shomuzuve cheni. Timi hamiye kutukakulu saqhi ticket jekeu ghuka pesu akibo tucho acheni, paikhavi kinimi ghi shivecheni. Ikemu hitoikeu kumlaqo ye Alhou gizu lo khochilekepu kumla lakhike.
13. Ishi Alhou timiqo ye kiu miji aghimayesa kya?
1 Johan 3:22 Ningu ye Pa ___ qo pape cheghimayesa, eno Pa ___ shicheghimayesa.
Yehtsapiu 12:13 Alhou sumsa lo eno Pa zahkutsuqo papelo, kughengu hi shikeuno timi kuxu kupujulo ___ ke.
HI ITHILO: Timi lakhi ye pa kuxu lo pano shinishikeu kumla shiche puzu ashekha lo Alhou yehkipe kukaqha lo iloni ipikeuye shimla.Jisu no ayeghi lo ighikeu kimiji ye Pano akimitheshi xupiye puzu timiqo pelo Pa pape xakulu laghi lo iloghi penike ghengunoke (1 Pitor 2:22)
14. Lesson hipau lo timi kuxukoghe ghili kuputsa akeu lo kiuno timi pelo mlalei Alhou gholukepu shitsulu chenikya?
Johan 14:15 “Tsutsala nono I ___ aghi aye I zahkutsuqo papelo.
1 Johan 5:3 Ninguno Pa zahkutsuqo pape cheghi aye ninguye Pa kimiye anike. Eno Pa ___ ye ___ ye kumoe.
Leshe 40:8 O I Lhou, niye O pulou shinikeu no I zukuvuke, eno O ___ I mulo lo supu achenike.
15. Kiu ghenguno Christomiqo kuxu akiqheu lo ku su anikya?
1 Pitor 2:9 Ikemu nongu ye ___ tiqhelimi shiveake, kukami chinehmi lakhi, ___ shiyeh lakhi, eno Pa w timi akhotomi lakhi shiveake. Pano akuzukutho launo akumzapu kuvu lo nongu kupheluvekeu ghili pesu pikulhatsu eno Pa jeh sheqhetsu penike ghengunoke.
HI ITHILO: Ningu ye Jisu w lashikamike ghenguno akiqheu lo ningu ku su puani! Johan Baptist pelo Jisu Christo no atughiu ayeghi lo ighiniye akeu laghi ghetsu penike pa puu. Ishi ningu pelo akimithe kuxu lo xu ghi Christo Jisu no akiniu ayeghi lo ide ighiniye akeu ghenguno kutamiqo pelo ghi kutolu lo pi hakuthotsu peniye akuxu akiqheu lo ningu ku su puanike.
NONO KHOCHILENIKEU
Noye aghasaqha lo “pakutakeu sutsa” lakhi lono asheshu igha pikeu toi, eno okuxu ghola pakuta keu lo xuno kutami peloghi Jisu akiniu ide ighiniye akeu ghenguno kutolupenishi anima?
Khokichilke: ________
SUKUPHATSUKEU
Opelo alau ithikuphalu penike ghenguno lesson hipaulo “Christo w lashika” ipikeu tsato sukuphatsu ani.
Kughou timi lakhino Christomi shivenikeno, pa momu li ye aghakhu lakhi lono aghakhu kutau lakhi lo lashika shipenike puu keu thoke. Kughengu Bible no ningu vilo pi akeuno, “Itehiye ninguye Christo wu lashikamiqo shiveake,” 2 Corinthiami 5:20.
Tsashe lono pi akeuno lashika lakhi ye hiyamtsa shi puzu timi lakhi pesu alakhu akiqheu lo sukusu shitsuno pa pelo shiyeh lakhi zuqhushi aghakhu kutau lakhi lo puu chekeu toi, aghungu lo kumla kudau ghi kungugha zuqhu kishimino ayeghi lo timiqo lau, Jisu ye khiu eno Pa ye kiutoikemi keno Pa ghili pikulhatsu penike puu ani. Kiutoi political lo ambassador no aghakhu kutau shiyeh lakhi lo akhoto kumla shicheni keno titoi aghungu kudau kumla lo ghi kungugha zuqhushi pitsukemi akhoto shi ani. Akimithe Ghungu kumla vechewono ningu Christomiqo ye kungugha w lashika lakhike.
Kungugha w lashika ye Pa kimithe Julho ayeghilo miqo lau pephepiye eno yebide piyetsupenike ghenguno akimithe kuxu lo xu aghimayesa. Pano tsapilo, pano kumula kughutha lo, pano chuqu kusholo eno pano kuxukoghe lo akimitheshi, akuchuniushi, akumthsa akughuvushi xuno Jisu ghili thopi tsumayesake. Tishieno kutamiqo sasu Alhou yehkipe kukaqha lo ighimayesake.
2 Corithiami 3:18 lo pi akeuno, “Ningu ye Alhou julho lo ajukuvu lakhi lono lakhi lo pekilisuvekemi lakhi shivea, Ampeu Ghungu no kiutoi shikeno ningu ghi titoi shikepu.” Ishi ninguye ayeghi hipau lo Jisu Christo phi aw lakhi, Pa nhethi eno Pa kichi lakhi shivea, iye, ningu ye Pa tsa chiluchekeu kini lakhi shiveake. Ningu ye Christo phimpi lakhi shiveake (Ephesians 1:22, 23; 5:29, 30; Colossiami 1:18). Christo Jisu no kungugha lo ikumphi zuuno ningu vilo pikeuno:“Apuh no I puu keu toi, Ino nongu puu ani.” Johan 20:21. “Nongu kuvu pesu timiqo zulo yepuvu tsulo, tishi aye timiqono nongu kumla kiviqo ithuluno nongu pa Puh kungugha lo kuau jukuvu shitsunanike.” Mathi 5:16.